De verzorging van de langstlevende: hoe ver reikt deze eigenlijk?
We zien het veel in testamenten van partners. De gehele nalatenschap van de ene partner wordt nagelaten aan de langstlevende partner. Indien er kinderen in het spel zijn, krijgen deze een niet opeisbare vordering op deze langstlevende partner ter grootte van hun erfdeel. De vordering van de kinderen wordt pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende partner. Vaak levert dit geen problemen op. De kinderen zijn blij dat de langstlevende ouder goed verzorgd achtergelaten wordt. In een recente uitspraak van het Gerechtshof Den Haag d.d. 19 december 2019 dacht één van de dochters daar echter anders over.
Uitspraak Gerechtshof Den Haag
In deze casus was moeder overleden. Zij heeft in haar testament bepaald dat vader de mogelijkheid had om haar gehele nalatenschap aan zichzelf toe te delen, waarbij de kinderen een vordering op de vader zouden verkrijgen. Ook heeft moeder in het testament bepaald dat deze vorderingen pas opeisbaar zijn in een aantal gevallen, waaronder het overlijden van vader.
De dochter vreest echter voor verduistering van de nalatenschap van haar moeder, omdat vader een nieuwe partner heeft met wie hij voornemens is te trouwen. Daarbij geeft de dochter aan dat vader sinds het overlijden van haar moeder grote sommen geld uitgeeft en dat vader voornemens is om het vastgoed – dat deelt uitmaakt van de nalatenschap van moeder – te verkopen. Om die reden verzoekt de dochter eerst de rechtbank en later het hof om conservatoir beslag te mogen leggen op het vastgoed. De dochter wil hierdoor zekerheid verkrijgen voor haar geldvordering op haar vader.
De rechtbank en later ook het hof wijzen deze vordering van de dochter af. Hoe dat komt licht ik in deze blog graag nader aan jullie toe. Hoe zit het nu met de bescherming en verzorging van de langstlevende? In welke verhouding staat deze bescherming en verzorging tot de vorderingen van de kinderen? Wat mag er wel en wat mag er niet?
Uitleg testament
Bij de uitleg van een testament moet gelet worden op de verhoudingen die het testament wenst te regelen. In het testament van moeder kwam duidelijk de wens naar voren om haar langstlevende echtgenoot de bevoegdheid te geven vrij over haar nalatenschap te beschikken. Het was de bedoeling van moeder om de belangen van vader voorop te stellen, door hem “ongestoord te laten voortleven”. De positie van de kinderen was in het testament van moeder ondergeschikt aan die van de vader.
Mag de langstlevende echtgenoot zonder beperkingen gebruik maken van de nalatenschap? Nee. De langstlevende echtgenoot mag namelijk geen misbruik maken van zijn bevoegdheid. Dat is het geval wanneer de langstlevende echtgenoot enkel over de nalatenschap beschikt met het doel de kinderen in hun verhaalsmogelijkheden te benadelen. Van zo’n situatie zal echter niet snel sprake zijn.
Regeling voor langstlevenden
De regeling voor langstlevenden zien we veel terug in testamenten, maar is inmiddels door de wetgever verankerd in ons Burgerlijk Wetboek. Deze regeling stoelt op de verzorgingsgedachte van de langstlevende partner. Daarnaast moet het voor de langstlevende partner zonder meer mogelijk zijn de levenswijze waar hij/zij gewend aan was voort te zetten. De langstlevende moet dan bijvoorbeeld in de woning kunnen blijven wonen. Een voorwaarde hiervoor is dat de kinderen niet op de stoep staan om hun erfdeel op te eisen. Het belang van de langstlevende partner gaat dus voor.
In de genoemde casus is niet gebleken dat vader misbruik maakt van zijn bevoegdheid om over de nalatenschap van moeder te beschikken. De dochter heeft onvoldoende aangetoond dat vader het doel voor ogen heeft om haar te benadelen. De dochter mag dan ook geen conservatoir beslag leggen op het vastgoed. Dit beperkt vader namelijk in de mogelijkheden om over de nalatenschap van moeder te kunnen beschikken, hetgeen niet de bedoeling is geweest van moeder in haar testament en evenmin van de wetgever.
Krijg je als kind of juist als langstlevende te maken met de situatie waarin de nalatenschap van de overledene naar de langstlevende gaat en heb je hier vragen over, neem dan gerust contact op.
