Een kunstwerk als merk: mag dat?
Eerder schreven we al over het gebruik van een merk in een kunstwerk. Maar hoe zit het andersom: kun je een kunstwerk als merk gebruiken?
Kunstwerk als merk weigeren?
Er zijn grofweg twee gronden waarop een kunstwerk-als-merk geweigerd kan worden, specifiek omdat het een kunstwerk is (afgezien van andere gronden waarop een merkaanvraag kan worden geweigerd). Wordt een kunstwerk afgewezen, dan is dat meestal omdat onderscheidend vermogen ontbreekt. Het publiek ziet dan vooral een kunstwerk, maar geen merkteken dat verwijst naar een dienst of product. Deze redenering kan voor zowel bekende als onbekende kunstwerken gelden. De andere reden is dat een werk zodanig is verweven met cultureel erfgoed of de identiteit van een volk of land dat het als niet passend wordt beschouwd om het als merkteken te gebruiken. Hoe pakt dat uit in concrete gevallen? Laten we eens naar enkele voorbeelden van de afgelopen jaren kijken.
Frida Kahlo als merk?
Een Mexicaans bedrijf wilde recentelijk verschillende kunstwerken in de EU als merk laten inschrijven, waaronder enkele bekende schilderijen van de beroemde Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo. Het Europese Bureau voor Intellectueel Eigendom (EUIPO) weigerde dit. De kunstwerken zullen volgens het EUIPO niet als merktekens worden herkend door het publiek, maar ‘slechts’ als een afbeelding van een kunstwerk worden gezien. Ze missen dus onderscheidend vermogen.
De Nachtwacht als merk?
Ook in Nederland hadden we ook een dergelijke zaak rondom een bekend kunstwerk. De Nachtwacht is wereldberoemd en juist daarom niet te gebruiken als merk wegens ontbreken van onderscheidend vermogen, zo oordeelde het gerechtshof in Den Haag in 2017.
Melkmeisje als merk?
Tegelijkertijd wist Nestlé eerder wel een bewerkte afbeelding van het Melkmeisje van Vermeer als merk in te schrijven in Zwitserland. Wat hier mogelijk meespeelt is dat het Melkmeisje weliswaar beroemd is, maar niet bij het erfgoed van de nationale identiteit van Zwitserland hoort.
Mona Lisa als merk?
De Mona Lisa was onderwerp van een recente merkendiscussie, deze keer in Hongarije, waarbij men een zwartwit-afbeelding van het schilderij als merk aanvroeg. Het Hongaarse Bureau voor Intellectueel Eigendom (HIPO) wees de aanvraag af. Ook in andere landen werd een merkaanvraag voor de Mona Lisa afgewezen. Echter, in andere landen werd dezelfde afbeelding van de Mona Lisa wèl als merk ingeschreven.
Kunstwerk als merk inschrijven?
Uit bovenstaande valt de concluderen dat er geen eenduidigheid is over de kwestie of een kunstwerk als merk kan worden ingeschreven. Wil je het toch proberen? Let dan in ieder geval op het volgende:
- Zorg er dan in ieder geval voor dat er geen auteursrecht (meer) rust op het kunstwerk gemaakt door een ander òf dat je toestemming hebt van de rechthebbende om het kunstwerk als merk in te schrijven.
- Houd er bij het inschrijven van een merk altijd rekening mee dat een merk een herkenningsteken is. Zal het publiek jouw merk als zodanig herkennen of zal het vooral een kunstwerk zien?
- Een heel bekend werk kan worden gezien als deel van erfgoed of op een andere manier een band kunnen hebben met een land of gemeenschap. Het zal waarschijnlijk moeilijk zijn om zo’n werk als merk in te schrijven.
- Het maakt op dit moment nog veel uit in welk land je een kunstwerk als merk wilt inschrijven, het merkenbureau van het ene land gaat er makkelijker mee akkoord dan het andere land (zie het voorbeeld van de Mona Lisa hierboven). Houd hier rekening mee als je een merk aanvraagt.
Wil je een merk aanvragen of heb je andere vragen over merkenrecht? Neem contact op met onze specialisten!
