We kennen in Nederland geen wettelijke regel die banken verplicht om aan ondernemers een zakelijke bankrekening te verstrekken. In 2021 oordeelde de Hoge Raad dat banken onder bijzondere omstandigheden toch verplicht zijn om een zakelijke bankrekening te openen. De afgelopen jaren is over deze kwestie dan ook meermaals geprocedeerd. Zo besliste het hof 26 maart in een kort geding dat SNS Bank een coffeeshophouder een zakelijke rekening moest aanbieden.
Juridisch kader
Op banken rust de verplichting om aan consumenten een bankrekening aan te bieden. Deze wettelijke regel geldt niet voor zakelijke cliënten, waardoor banken niet verplicht zijn om ondernemers een zakelijke bankrekening aan te bieden. Een zakelijke bankrekening is voor ondernemers echter essentieel om deel te kunnen nemen aan het betalingsverkeer. Onder bepaalde omstandigheden kunnen banken daarom toch verplicht worden om ondernemers een zakelijke bankrekening aan te bieden.
In die gevallen moet er volgens de Hoge Raad een belangenafweging gemaakt worden. De rechter moet vaststellen of het belang van de ondernemer bij het openen van een bankrekening zwaarder weegt dan het belang van de bank om geen bankrekening aan te bieden. Daarbij weegt zwaar dat het zonder bankrekening vrijwel onmogelijk is om een bedrijf te exploiteren. Dat rechters terughoudend lijken te zijn in het opleggen van deze verplichting, is te lezen in
deze blog. Recentelijk legde het hof SNS Bank (hierna: SNS) echter wel de verplichting op om een ondernemer een zakelijke bankrekening aan te bieden.
De feiten
De eigenaar van een coffeeshop (hierna: de ondernemer) heeft al tientallen jaren een privérekening bij SNS. Van 2003 tot 2008 heeft hij daarnaast een zakelijke bankrekening bij SNS gehad. SNS heeft deze rekening opgezegd, omdat de bank geen coffeeshop als cliënt wilde. Vanaf 2008 heeft de ondernemer zijn privérekening daarom ook voor zakelijke betalingen gebruikt. In augustus 2023 zegt SNS de klantrelatie op, omdat zakelijk gebruik van een privérekening in strijd met de voorwaarden is.
De beoordeling
De ondernemer vordert in een kort geding om SNS te veroordelen de klantrelatie en bankrekening in privé voort te zetten. Daarnaast wil de ondernemer dat er een nieuwe zakelijke klantrelatie met zijn onderneming wordt aangegaan. De voorzieningenrechter wijst deze vorderingen af, waardoor de zaak bij het hof terecht komt.
Het hof erkent dat op banken ook ten aanzien van niet-consumenten de verplichting kan rusten een bankrekening aan te bieden. Daarbij weegt zwaar dat het zonder bankrekening vrijwel onmogelijk is om een bedrijf te exploiteren. Banken kunnen echter wel een gerechtvaardigd belang hebben om een cliënt te weigeren, bijvoorbeeld vanwege toezichtrechtelijke eisen of integriteitsrisico’s. Dit gerechtvaardigd belang dient te worden afgewogen tegen het belang van de onderneming die een bankrekening aanvraagt.
SNS beroept zich voor de afwijzing op intern beleid. Dit beleid houdt in dat een onderneming niet voor een zakelijke rekening in aanmerking komt als (o.a.) meer dan 10% van de omzet contant is. Het hof heeft echter twijfels over de consistente toepassing van dit beleid. De ondernemer laat daarbij steeds meer pinbetalingen verrichten en is bereid om zijn contante omzet zo veel mogelijk af te bouwen. Zonder bankrekening is de ondernemer daarnaast genoodzaakt zijn onderneming te beëindigen, aangezien andere banken hem ook geen zakelijke rekening verstrekken. Uit eerdere rechtspraak volgt dat dit een belangrijke voorwaarde is op basis waarvan een bank verplicht kan worden een zakelijke bankrekening te openen.
De beslissing
Volgens het hof dient de belangenafweging uit te vallen in het voordeel van de ondernemer. Het vonnis van de rechtbank wordt dus vernietigd en SNS wordt verplicht om de ondernemer een zakelijke bankrekening aan te bieden. Ook de privérekening van de ondernemer moet voortgezet worden. De ondernemer dient zich volgens het hof wel te houden aan een aantal voorwaarden. Zo moet het gebruik van de privérekening voor zakelijke doeleinden stoppen en is de ondernemer verplicht om binnen twee maanden na het ingaan van de rekening minstens 90% van zijn omzet via pinbetalingen te laten lopen.
Conclusie
De Hoge Raad oordeelde in 2021 dat banken onder bepaalde omstandigheden verplicht kunnen worden om een zakelijke bankrekening te openen. In dat geval wordt een belangenafweging gemaakt en toetst de rechter of het belang van de ondernemer bij het openen van een bankrekening zwaarder weegt dan het belang van de bank om geen bankrekening aan te bieden. De afgelopen jaren zijn rechters in beginsel vrij terughoudend geweest met het opleggen van deze verplichting.
In bovenstaande uitspraak van het hof werd de verplichting om een zakelijke bankrekening te verstrekken echter wel opgelegd. De ondernemer in kwestie was bereid om zijn contante omzet zo veel mogelijk af te bouwen en bovendien kon de ondernemer verder bij geen enkele bank terecht. Omdat er daarnaast twijfels bestonden over de consistente toepassing van het beleid van SNS, oordeelde het hof dat de belangenafweging in dit geval wel uit moest vallen in het voordeel van de onderneming.
Als de bank weigert om u een zakelijke bankrekening te verstrekken, is het verstandig om dit besluit juridisch te laten toetsen. Neem in dat geval contact op met een van onze
specialisten van de sectie Ondernemingsrecht!
