Kostbaar kort geding tegen Eindhoven Airport: verbouwing nieuwe entreehal vormt geen auteursrechtinbreuk

Eindhoven Airport krijgt een nieuwe entreehal! Dat is mooi nieuws. De architect en zijn vennootschap die mede aan de al bestaande terminal van Eindhoven Airport hadden gewerkt, waren er echter minder blij mee. Zij stapten naar de voorzieningenrechter van de rechtbank Oost-Brabant, die op 21 februari 2025 met een oordeel kwam. Hieronder een korte uiteenzetting van het vonnis en enkele tips waar architecten en aannemers hun voordeel mee kunnen doen.

 
Nieuw aanbesteding Eindhoven Airport

De architect en zijn vennootschap waren sinds 2000 mede betrokken bij gefaseerde uitbreiding van de Eindhovense luchthaven. Na een eerdere auteursrechtelijke procedure in het nadeel van zowel architect als Eindhoven Airport, was de luchthaven voor de uitbreiding een nieuwe aanbesteding begonnen. Hieraan nam de architect of zijn bedrijf geen deel wegens het afronden van de gerechtelijke procedure, hoewel ze wel waren uitgenodigd. Uiteindelijk kreeg architectenbureau EGM de opdracht om de uitbreiding van Eindhoven Airport te ontwerpen. Ze kwamen onder andere met de gewraakte entreehal.

 
Standpunt architect

Om de komst van de entreehal tegen te houden, beroepen de architect en de vennootschap zich op hun persoonlijkheidsrechten (artikel 25 in de Auteurswet). Persoonlijkheidsrechten zijn een onderdeel van het auteursrecht die toezien op de persoon en reputatie van de maker. Deze rechten worden ook wel morele rechten genoemd. Allereerst stelt de architect dat hij reputatieschade leidt door aantasting en verminking van het bestaande ontwerp, met name het harmonie en lijnenspel. Daarnaast verzet de architect zich tegen iedere andere wijziging van het werk, nu er geen reden bestond voor Eindhoven Airport om van de bestaande vormentaal af te wijken.

 
Standpunt Eindhoven Airport

Eindhoven Airport zegt dat er geen sprake is van persoonlijkheidsrechten van de architect, onder andere omdat hij daarvan afstand zou hebben gedaan door niet deel te nemen  aan de aanbesteding en collegiaal overleg met EGM. Mocht er toch sprake zijn van persoonlijkheidsrechten, dan is er geen sprake van aantasting of verminking daarvan. Er wordt immers een nieuw gebouw naast het oude geplaatst, waarbij aan de bestaande terminal alleen minimale en noodzakelijke aanpassingen worden aangebracht.  Voor wat betreft er aansluiting is gezocht op de vormentaal van de terminal, is dat niet zover gegaan dat er sprake is van auteursrechtinbreuk.

 
Oordeel van de voorzieningenrechter

Volgens de voorzieningenrechter kan de architect in beginsel als mede-auteursrechthebbende van de terminal een beroep doen op zijn persoonlijkheidsrechten. Hij heeft daarvan door zijn handelen geen afstand gedaan. Toch wijst de voorzieningenrechter de vorderingen van de architect af. Van reputatieschade is volgens de voorzieningenrechter te weinig gebleken, nu de kenmerkende onderdelen van de terminal niet verloren gaan door het plaatsen van de entreehal. Voor een geslaagd beroep op verzet tegen iedere andere wijziging moet de voorzieningenrecht een belangenafweging maken. Feit is dat de terminal blijft bestaan en dezelfde functie behoudt. Daarbij heeft de architect geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid die is geboden tot inspraak in het ontwerpproces. De voorzieningenrechter oordeelt uiteindelijk dat de belangen van de architect niet zwaar genoeg wegen tegenover de belangen van Eindhoven Airport.

 
Zorg voor goede communicatie en duidelijke afspraken

Hiermee wordt weer aangetoond hoe belangrijk het is voor deelnemers aan (bouw)projecten om van tevoren duidelijk te maken wat ieders rol is in projecten. Denk hierbij onder meer aan het volgende:

• Zorg ervoor dat bij een nieuw bouwproject alle partijen met elkaar aan tafel zetten – ook partijen van oudere bouwwerken die beïnvloed (kunnen) worden door het nieuwe project.
• Besef dat als je niet deelneemt aan bijeenkomsten en overleggen waar vaak belangrijke afspraken worden gemaakt, dit van invloed kan zijn op je recht op inspraak .
• Lukt het niet om de rechthebbenden van een ouder gebouw te contacteren voor een nieuw bouwproject of kom je er samen niet uit, dan is het raadzaam dat de kenmerkende elementen van het oorspronkelijke gebouw behouden blijven om conflict zoveel mogelijk te vermijden.
• Leg van tevoren vast wie eigenaar is van de (toekomstige) intellectueel eigendomsrechten zoals het auteursrecht.
• Leg van tevoren vast welke wijzigingen er redelijkerwijs gemaakt moeten kunnen worden in de toekomst en welke wijzigingen er absoluut niet gemaakt mogen worden. Zorg dat de juiste partijen zeggenschap hebben en behouden over wijzigingen.

 
Conclusie

Door proactief aandacht te besteden aan bovenstaande aspecten kunnen ondernemers zoals architecten en aannemers kostbare juridische conflicten (in bovenstaand geval: ruim € 65.000,00!) zoveel mogelijk voorkomen en de integriteit van hun ontwerpen beter beschermen. Hebt u vragen over auteursrecht binnen een (bouw)project? Neem contact op met onze experts!