In 2023 stapte een groep kunstenaars en illustratoren (hierna: “de kunstenaars.”) naar de Amerikaanse rechter. De Kunstenaars waren het zat dat hun werken gebruikt werden in de AI-programma’s van Stability AI en andere organisaties. Het werk van de kunstenaars werd gebruikt als input om de programma’s te trainen en voor output te kunnen zorgen. De kunstenaars hadden hier echter geen toestemming voor gegeven en kregen al helemaal geen compensatie. Ze stelden zich dan ook op het standpunt dat er sprake was van auteursrechtinbreuk.
AI en auteursrecht
AI en het auteursrecht is een juridisch complexe kwestie, omdat deze combinatie grotendeels nog onbekend terrein is. Het auteursrecht is al een oud recht dat de maker van een creatief werk in beginsel het alleenrecht geeft om met dat werk te kunnen doen wat hij of zij wil. Generatieve AI is een relatief nieuwe techniek die de laatste jaren erg populair is geworden, waarbij al bestaande digitale werken voor input en training van het AI-programma zorgen en de gebruiker aan de AI ‘opdrachten’ kan geven om voor nieuwe output te zorgen, bijvoorbeeld in de vorm van afbeeldingen. Dit kan door middel van een paar woorden, maar het kan ook op complexere wijze. Naast de vraag of er auteursrecht op een met AI gegenereerde creatie kan rusten, is een andere vraag of sprake kan zijn van inbreuk op de rechten van degenen wiens werken voor input hebben gezorgd.
Andersen c.s. / Stability AI c.s.
De zaak Sarah Andersen c.s. / Stability AI c.s. kwam voor de Amerikaanse rechter William Orrick. Eerder stuurde de rechter de eisers al eens
terug naar de tekentafel om hun vorderingen beter te onderbouwen. Deze zaak is zo belangrijk, omdat het de eerste groepsvordering betreft over auteursrechtinbreuk tegen AI-organisaties. In dit nieuwe tussenvonnis kregen zowel eisers als gedaagden op verschillende punten gelijk of ongelijk, maar onder de streep komen de kunstenaars als winnaars naar voren.
Aangepaste eisen
De kunstenaars hadden hun stellingen zo aangepast dat Orrick nu wel uitspraak kon doen over de stelling dat sprake is van zowel directe auteursrechtinbreuk als aansporing daartoe. De AI-modellen bevatten volgens de eisers gecomprimeerde kopieën van hun werken en de AI zet anderen actief aan tot het plegen van auteursrechtinbreuk. De rechter vond deze keer de stellingen plausibel genoeg om een motie tot verwerping door de gedaagden te overleven. Met andere woorden, als de stellingen voor waar worden aangenomen zullen ze een goede basis vormen voor aansprakelijk voor auteursrechtinbreuk.
Argumenten auteursrecht
De stellingen van de kunstenaars liegen er niet om. Met het aanzetten tot auteursrechtinbreuk wordt hier niet bedoeld dat een product dat legaal gebruikt kan worden, op illegale wijze wordt verhandeld, gekopieerd of iets dergelijks. De beweringen gaan een stuk verder: De kunstenaars zeggen namelijk dat Stable Diffusion, het AI-programma van Stability AI, voor een groot deel is gebaseerd op gebruik van (kopieën van) auteursrechtelijke beschermde werken, of auteursrechtelijk beschermde elementen van die werken. Dat is de directe inbreuk. Door het maken van output door gebruikers van het programma wordt auteursrechtinbreuk gepleegd en het programma is dus gemaakt om die inbreuk te faciliteren. Volgens de kunstenaars zijn er gevallen bekend waarin de output zeer veel lijkt of zelfs identiek is aan sommige afbeeldingen die voor training/input zijn gebruikt. Door het gebruik van hun eigen namen in de prompts kunnen de kunstenaars ook afbeeldingen genereren die kenmerken van hun eigen werken bevatten, wat volgens hen aantoont dat hun werken worden gebruikt dan wel gekopieerd door de AI. Dit zijn flinke beweringen waar de rechter mee verder kan.
Argumenten misleiding consument
Daarnaast wordt er ook verwezen naar de Lanham Act, een Amerikaanse verordening die te maken heeft met onder andere eerlijke handelspraktijken en het beschermen van consumenten. AI-organisatie Midjourney plaatste op Discord een lijst van 4700 kunstenaars, wiens stijlen door Midjourney kunnen worden geproduceerd. Volgens de kunstenaars staan hun namen op deze lijst, hebben zij daarvoor nooit toestemming gegeven en kunnen gebruikers het idee krijgen dat de kunstenaars daarvoor wel toestemming zouden hebben gegeven. Misleiding van de consument, volgens de eisers. Ook hierover zal de rechter uitspraak doen.
Conclusie
De rechter kan nu aan de hand van de nieuwe beweringen gaan bepalen of er inderdaad sprake is van (onder meer) auteursrechtinbreuk. Dit is een interessant nieuw hoofdstuk in een Amerikaanse rechtszaak die ongetwijfeld ook voor de rest van de wereld gevolgen gaat hebben. We houden je op de hoogte! Mocht je ondertussen vragen hebben over AI en verschillende rechten, neem dan gerust contact op met
onze specialisten.
