Naast de coronapandemie en het stijgen van de energieprijzen heeft de bouw nu een derde tegenslag te verwerken: de schaarste en prijsstijgingen door de oorlog in Oekraïne. De sector wordt door de kostenstijgingen over de volle breedte getroffen. De verwachting is dat ook de bouwproductie hieronder gaat lijden. Met hetzelfde budget kan minder volume worden gebouwd. Daarnaast wordt door bouwers gerichter bekeken welke opdrachten zij willen aannemen. Zij zullen risicovolle projecten met materialen die gevoelig zijn voor prijsontwikkeling eerder uit de weg gaan. Dit zagen we vorig jaar toen BAM zich
terugtrok voor de bouw van het nieuwe stadion wegens oplopende bouwkosten.
Door grote onzekerheden is het afdekken van prijsstijgingen lastig voor opdrachtgevers en opdrachtnemers. In deze blog worden een paar aanbevelingen gedaan ten aanzien van bestaande overeenkomsten en nieuwe overeenkomsten voor opdrachtgevers en opdrachtnemers.
Bestaande overeenkomsten
Voor bestaande overeenkomsten geldt afspraak is afspraak. Extreme prijsstijgingen en bijzondere marktomstandigheden komen – behoudens andersluidende afspraken daarover in de overeenkomst – in beginsel voor rekening van de opdrachtnemer. Slechts indien sprake is van kostenverhogende omstandigheden die kosten met zich brengen die het normale ondernemersrisico overstijgen, kan een deel van de prijsverhoging worden doorberekend aan een opdrachtgever.
Voor bestaande overeenkomsten is aan te bevelen om zo snel en zo concreet mogelijk de prijsstijgingen schriftelijk te melden bij de opdrachtgever en het gesprek aan te gaan. De opdrachtgever heeft de mogelijkheid om na een waarschuwing van prijsstijging(en) bijvoorbeeld van werkmethodiek te veranderen of het werk te beperken en te vereenvoudigen.
Nieuwe overeenkomsten
Voor wat betreft nieuwe overeenkomsten verdient het de voorkeur voorafgaand aan het sluiten van een overeenkomst in redelijkheid in overleg te gaan met de opdrachtgever over de gevolgen van (verdere) extreme prijsstijgingen en specifieke afspraken te maken over een verantwoorde risicoverdeling. Dit kunnen afspraken zijn over welke materialen een prijsstijging doorberekend mogen worden, onder welke omstandigheden, tegen welk percentage en welke verdeelsleutel door partijen wordt gehanteerd indien sprake is van dergelijke prijsstijging.
Vanuit de sector wordt door de brancheorganisatie Bouwend Nederland een regeling voorgesteld. Bouwend Nederland heeft - net zoals ten tijde van de
coronapandemie[1] - een clausule opgesteld, de zogeheten ‘
crisisbepaling Oost-Europa’. Deze clausule kunnen opdrachtnemers inbrengen bij nieuwe overeenkomsten. De bepaling geeft de opdrachtnemer het recht op vergoeding van de extra kosten door prijsstijgingen als gevolg van het conflict, als die niet al in de aanneemsom waren meegenomen. Daarnaast geeft de clausule extra tijd als er door het conflict sprake is van geen of slechte verkrijgbaarheid van materialen. Bouwend Nederland wil door het aanbieden van deze clausule proberen te voorkomen dat het contracteren in de bouw stilvalt door de grote onzekerheid die in de markt sluipt.
Daarnaast kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer een risicoregeling overeenkomen op basis van daadwerkelijk opgetreden prijsverschillen. Bij een risicoregeling wordt vaak rekening gehouden met zowel prijsstijgingen als prijsdalingen. Het uitgangspunt van een risicoregeling is het beperken van de risico’s die ontstaan door loon- en prijswijzigingen. Door het indexeren van de prijzen verdelen opdrachtgever en opdrachtnemer het risico van prijsstijgingen.
Advies
Het valt aan te bevelen om per geval te bekijken of een evenwichtigere formulering van een risicoregeling of van clausules wenselijk is. Het opstellen van risicoregelingen en clausules vergt maatwerk om discussie achteraf te voorkomen. Indien u vragen heeft ten aanzien van het opstellen van een risicoregeling of clausule, zijn wij u graag van dienst.
[1] De corona-clausules zijn nu alleen nog via lidmaatschap van een brancheorganisatie verkrijgbaar.
