Warmtenetten: nieuwe wet komt eraan en dit zijn de belangrijkste veranderingen

Op 9 december 2025 is de Wet collectieve warmte (Wcw) aangenomen door de Eerste Kamer, dit betekent dat de Wcw naar verwachting in de loop van 2026 in werking zal treden. In de Wcw staat de aansluiting op collectieve warmtesystemen centraal. Met de overstap naar collectieve warmtesystemen wordt er toegewerkt naar het klimaatdoel aardgasvrij in 2050. De Wcw beoogt de ontwikkeling van nieuwe warmtesystemen te vergemakkelijken en daarmee de warmte- en energietransitie te bevorderen. In dit artikel gaan wij in op het advies dat de Afdeling advisering van de Raad van State gaf over het wetsvoorstel, de hoofdlijnen van de Wcw, en de verhouding tot andere nieuwe wet- en regelgeving. 

Advies van de Afdeling advisering van de Raad van State 

In april 2024 bracht de Afdeling advisering haar advies uit over het wetsvoorstel voor de Wcw. In het advies bevestigde de Afdeling advisering de noodzaak voor nieuwe wetgeving die het toenemende belang van collectieve warmte onderstreept. Wel kaartte de Afdeling advisering een aantal punten ter verbetering aan. Het advies van de Afdeling advisering zag onder andere op de financiële aantrekkelijkheid van collectieve warmte voor burgers. Als reactie op het advies heeft de minister onder andere aangegeven te onderzoeken hoe kan worden gewaarborgd dat collectieve warmte een aantrekkelijk financieel alternatief is voor burgers. In een eerder artikel zijn wij uitgebreid ingegaan op een aantal punten van het advies van de Afdeling advisering. 

Aangenomen door Eerste Kamer & hoofdlijnen van de Wcw

Nadat de Tweede Kamer in juli 2025 al had ingestemd met de wet, is de Wcw op dinsdag 9 december ook aangenomen door de Eerste Kamer. 

De Wcw zal de huidige Warmtewet vervangen en reguleert de gehele warmteketen, hieronder valt de productie, transport, levering, afname en handel van warmte. Een belangrijk aspect van de Wcw is de regierol van de gemeenten. Dit houdt in dat er toestemming is vereist om in een gemeente warmte te leveren en te transporteren. Ook kan de gemeente ‘waterkavels’ vaststellen, deze warmtekavels vormen gebieden waarbinnen een collectief warmtesysteem kan komen. Daarnaast is de Wcw gericht op de versterking van consumentenbescherming en leveringszekerheid. Dit ziet op de continue beschikbaarheid van warmte, nieuwe tariefregels en meer transparantie. Ook moeten er transparante en redelijke voorwaarden worden gehanteerd door warmtebedrijven en moeten consumenten uitvoerig worden voorgelicht. Een ander kerndoel van de Wcw is de verduurzaming van collectieve warmte, waardoor warmteleveranciers worden verplicht om hun warmtesystemen te verduurzamen en er wordt ingezet op het ontwikkelen van CO2-vrije collectieve warmte in 2050. 

Verhouding tot andere nieuwe wetten

Naast de Wcw zullen ook andere nieuwe wetten in werking treden die bijdragen aan de warmte- en energietransitie. Zo schreven wij eerder een artikel over de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) en de Energiewet.

De Wgiw biedt de gemeente instrumenten waarmee zij een regierol kan nemen in de warmtetransitie. Gemeenten kunnen regels stellen om de warmtetransitie in specifieke gebieden of wijken te realiseren. Daarnaast moet er om de 5 jaar een warmteprogramma worden opgesteld, waarin kan worden uitgewerkt wanneer bepaalde gebieden aardgasvrij worden en welke alternatieven er zijn voor warmtevoorziening. De inwerkingtreding van de Wgiw staat gepland voor 1 juli 2026. 

De Energiewet vervangt de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet, ook voorziet de Energiewet in de implementatie van de Europese Elektriciteitsrichtlijn. Met de Energiewet worden nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor de aanpak van het volle elektriciteitsnet, bijvoorbeeld door middel van cable pooling. Per 1 januari 2026 zal de Energiewet grotendeels in werking treden. 

Concluderend

De Wet collectieve warmte vormt, samen met andere nieuwe wet- en regelgeving, een belangrijk instrument voor de overheid om de warmte- en energietransitie te realiseren. In 2026 zullen de verschillende wetten (deels dan wel gefaseerd) in werking treden, waarmee een stelselwijziging in gang wordt gezet op het gebied van energie- en warmterecht. Over verdere ontwikkelingen zullen wij U op de hoogte houden.