Waar ligt de grens voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet?
27 jaar in dienst bij KLM Catering en ontslagen na drinken flesje water. 1,5 jaar in dienst bij de Action en ontslagen door het wegnemen van een plastic tasje van 3 cent. Beide medewerkers vechten het ontslag aan. Waar ligt de grens voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet? Marlies Hol licht toe wat de uitkomsten van deze zaken zijn.
Stelen van de baas leidt vrijwel altijd tot een ontslag op staande voet. Je kan daarbij denken aan het weghalen van geld uit de kassa. Maar hoe zit dat bij het nemen van een hap uit een donut die over de datum is, het pakken van een handje chips uit een (al opengescheurde) zak of het proberen van een gratis tester? In de praktijk heeft Marlies zaken meegemaakt waarin een werknemer een (over de datum) broodsalade niet aansloeg op de kassa of een slokje uit een flesje water nam toen hij zich onwel voelde. Wanneer kan een werkgever overgaan tot een ontslag op staande voet? Wat kan een medewerker inbrengen tegen een ontslag dat om dergelijke redenen wordt gegeven?
In de praktijk voeren winkels veelal een ‘zero-tolerance’ beleid. In dat beleid staat dat diefstal van artikelen , zelfs met een zeer geringe of verwaarloosbare waarde, leidt tot ontslag op staande voet. Veelal houdt dat ontslag in een procedure bij de rechtbank stand.
Deze maand zijn er twee uitspraken gedaan over zogenoemde bagatelzaken (kleine, verwaarloosbare zaken) waarin medewerkers op staande voet zijn ontslagen. Opmerkelijk is dat beide zaken veel overeenkomsten vertonen, maar de uitkomst totaal anders is. Deze uitspraken bespreekt Marlies hieronder.
Het toe-eigenen van een flesje water door een cateringmedewerker van KLM (ECLI:NL:RBNHO:2020:4242)
De 53-jarige man werkte sinds 1994 als productiemedewerker bij KLM Catering. De medewerker goot de inhoud van een flesje water over in zijn bidon. De medewerker is daarvoor op staande voet ontslagen.
KLM Catering hanteert een streng zero-tolerance beleid. KLM Catering heeft door dat beleid al vaker met succes een medewerker op staande voet ontslagen voor het toe-eigenen van zaken met een geringe waarde (zoals het flesje water), omdat het vertrouwen door werkgever hierdoor zou zijn weggevallen.
De medewerker voert aan dat het flesje reeds was aangebroken en anders werd weggegooid. Verder wijst de medewerker de rechter op zijn langdurige dienstverband, zijn goede functioneren en de ernstige gevolgen die het ontslag voor hem heeft.
De rechter oordeelt dat gezien het klemmende karakter van het door werkgever gevoerde beleid de medewerker terecht op staande voet is ontslagen. De persoonlijke omstandigheden van de medewerker doen daar niet aan af. Het ontslag op staande voet blijft dus overeind.
Het meenemen van een plastic tasje zonder daarvoor te betalen door een medewerker van de Action (ECLI:NL:RBGEL:2020:3688)
Ook Action voert een streng zero-tolerance beleid waarin is opgenomen dat diefstal leidt tot ontslag op staande voet. De betreffende vulploegmedewerker was sinds 2018 in dienst bij Action. Begin dit jaar heeft deze medewerker 20 regenponcho’s gekocht en afgerekend. De medewerker heeft daarna een plastic tasje gepakt om de poncho’s in te doen. De waarde van het plastic tasje is € 0,03. De medewerker is daarvoor op staande voet ontslagen.
De medewerker voert tegen dat ontslag aan dat de waarde van het plastic tasje gering is. Verder wijst de medewerker de rechter op zijn goede functioneren en de ernstige gevolgen die het ontslag voor hem heeft.
De rechter oordeelt dat het ontslag op staande voet een te vergaande maatregel is. Daarbij weegt in zware mate mee dat het gaat over een plastic tasje, een vrijwel waardeloos voorwerp, tegenover de vergaande gevolgen voor de medewerker van het ontslag. Action had volgens de rechter andere (minder vergaande) maatregelen kunnen treffen.
Kans van slagen?
De gevoerde verweren (geringe waarde producten persoonlijke omstandigheden) zijn in de voornoemde uitspraken nagenoeg gelijk. Een verschil is dat de medewerker bij KLM Catering al 27 jaar in dienst was en de medewerker bij Action pas 1,5 jaar. De lange staat van dienst van de cateringmedewerker levert hem hier helaas niets op.
Het is interessant dat in de ene zaak wordt geoordeeld dat het ontslag op staande voet in stand blijft, terwijl het in de andere zaak wordt vernietigd. Procederen door een medewerker in dergelijke zaken kan dus lonen, maar vooralsnog geldt dat bij de meeste bagatelzaken een ontslag op staande voet stand houdt. Voorwaarde is dat het strenge zero-tolerance beleid bekend is bij de werknemer en werkgever het beleid daadwerkelijk handhaaft.
Heeft u, als werkgever of werknemer, te maken met een ontslag op staande voet? Neem dan contact op met Marlies Hol.
mr. Marlies Hol, juridisch medewerker arbeidsrecht
