Terugdraaien van een aandelenoverdracht in geval van dwaling: bezwaarlijk of niet?
Inleiding
Bij een aandelenoverdracht verkoopt en levert de huidige aandeelhouder (een deel van) zijn aandelen in een vennootschap aan een bestaande of nieuwe aandeelhouder. Deze transactie kan in beginsel niet zomaar ongedaan worden gemaakt. Toch komt het wel eens voor dat partijen de koopovereenkomst sluiten op basis van foutieve informatie. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn indien de verkoper verkeerde inlichtingen verstrekt over de financiële status van het bedrijf. In dat geval ontstaat de vraag of de aandelenoverdracht ongedaan kan worden gemaakt. Deze vraag kwam recentelijk aan bod in een arrest van de Hoge Raad.
De casus
ABC Hekwerk Participatie B.V. (hierna: ABC Hekwerk) neemt eind 2011 de aandelen in Promis Security Systems B.V. (hierna: PSS) over. Eind 2012 verkoopt ABC Hekwerk de aandelen in PSS aan Rookie B.V. (hierna: Rookie). In de koopovereenkomst tussen ABC Hekwerk en Rookie was een bepaling opgenomen over de juistheid van de overnamebalans. Uit de tussentijdse cijfers van 2012 volgde dat PSS dat jaar meer dan €94.000,- winst zou maken. ABC Hekwerk erkende daarbij dat het verstrekken van correcte, nauwkeurige en volledige verklaringen essentieel was voor het besluit van Rookie om de koopovereenkomst aan te gaan.
Na de aandelenovername blijkt echter dat ABC Hekwerk onjuiste informatie heeft verstrekt over de financiële situatie van PSS. Over 2012 lijdt PSS een verlies van ruim € 100.000,- en niet veel later wordt het bedrijf failliet verklaard.
De rechtbank en het hof
Rookie vernietigt de koopovereenkomst op grond van dwaling. Uit artikel 6:228 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) volgt namelijk dat een overeenkomst die tot stand is gekomen onder invloed van dwaling vernietigbaar is. Een beroep op dwaling zou in dit geval mogelijk zijn wanneer de overeenkomst bij een juiste weergave van zaken niet zou zijn gesloten. Rookie start een gerechtelijke procedure, maar de rechtbank oordeelt dat geen sprake is geweest van dwaling en wijst de vordering tot vernietiging van de koopovereenkomst af. Wel stelt de rechtbank vast dat ABC Hekwerk toerekenbaar tekortgeschoten is door schending van de balansgarantie. Daarvoor moet een schadevergoeding van ruim € 107.000,- betaald worden.
Vervolgens gaat Rookie in hoger beroep. Volgens het hof slaagt het beroep op dwaling wel, waardoor de aandelenoverdracht in beginsel vernietigd dient te worden. Als gevolg moet Rookie de gekochte aandelen terugleveren aan ABC Hekwerk. Het hof is echter van mening dat de aandelen niet in exact dezelfde staat kunnen worden teruggegeven, mede vanwege het faillissement van PSS. ABC Hekwerk wordt daarom onredelijk benadeeld indien de volledige koopsom terugbetaald moet worden.
Op grond van artikel 3:53 lid 2 BW kan de partij die bij de ongedaanmaking van een rechtshandeling onbillijk wordt bevoordeeld, worden verplicht om een vergoeding te betalen aan de tegenpartij. Hiervan is sprake als de enkele ongedaanmaking van een overeenkomst wel mogelijk, maar niet wenselijk is. Er is dan sprake van zogenoemde ‘bezwaarlijke ongedaanmaking’. De rechter maakt gebruik van deze mogelijkheid door 25% van de door ABC Hekwerk terug te betalen koopprijs voor rekening van Rookie te laten komen.
De Hoge Raad
Volgens Rookie is het oordeel van het hof onjuist, waardoor de zaak bij de Hoge Raad terecht komt. De Hoge Raad bevestigt dat rechters de mogelijkheid hebben om aan de vernietiging van een overeenkomst geheel of ten dele haar werking te ontzeggen. Dat volgt uit artikel 3:53 BW. Het enkele gegeven dat de aandelen in casu al zijn overgedragen, brengt volgens de Hoge Raad echter nog niet met zich mee dat deze bepaling toegepast dient te worden. Het hof had dan ook uitvoeriger toe moeten lichten waarom er sprake was van bezwaarlijke ongedaanmaking. Indien sprake zou zijn geweest van bezwaarlijke ongedaanmaking, heeft het hof daarnaast onvoldoende gemotiveerd dat Rookie in dat geval onbillijk zou worden bevoordeeld. Het hof kon de billijke vergoeding daarom niet zomaar toekennen en heeft onjuist gehandeld.
De Hoge Raad concludeert dat de klachten van Rookie slagen en vernietigt het arrest van het hof. De zaak wordt doorverwezen naar het verwijzingshof voor verdere behandeling en beslissing.
Conclusie
De uitspraak van de Hoge Raad illustreert dat de bezwaarlijke ongedaanmaking van een overeenkomst die tot stand komt onder invloed van dwaling een complexe aangelegenheid is. De ongedaanmaking van een overeenkomst kan bezwaarlijk zijn indien ongedaanmaking van de reeds ingetreden rechtsgevolgen wel mogelijk, maar niet wenselijk is. Dat ongedaanmaking van een aandelenoverdracht bezwaarlijk is, mag volgens de Hoge Raad dan ook niet te snel aangenomen worden. Het enkele feit dat de aandelenoverdracht al heeft plaatsgevonden volstaat niet en vereist nadere motivering. Daarnaast kan niet zomaar worden vastgesteld dat in het geval van bezwaarlijke ongedaanmaking sprake is van onbillijke bevoordeling van de koper.
Heeft u zelf te maken met een overeenkomst die tot stand gekomen is onder invloed van dwaling en/of heeft u behoefte aan juridisch advies? Neem dan contact op met één van onze specialisten van de sectie Ondernemingsrecht!
