Uittredingsregeling en de koopprijs van aandelen
Het komt helaas regelmatig voor dat er geschillen ontstaan tussen aandeelhouders onderling. Vaak lukt het om deze problemen in onderling overleg op te lossen, maar dit is niet altijd mogelijk. De wettelijke geschillenregeling kan in zulke gevallen een oplossing bieden. Deze regeling is van toepassing op BV’s en in bepaalde gevallen ook op NV’s. Een van de twee mogelijkheden die terug te vinden is in de wettelijke geschillenregeling is de uittredingsregeling.
De uittredingsregeling
De uittredingsregeling kan uitkomst bieden indien een aandeelhouder van mening is dat zijn rechten of belangen door gedragingen van één of meerdere medeaandeelhouders ernstig zijn geschaad. Als de aandeelhouder hierdoor van mening is dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden gevergd, kan hij tegen zijn medeaandeelhouders een vordering tot uittreding instellen. Het gaat hierbij dus niet om het belang van de vennootschap zelf dat is geschaad, maar om het individuele belang van één van de aandeelhouders. De vordering tot uittreding kan daarnaast ook in worden gesteld tegen de vennootschap op grond van gedragingen van één of meer medeaandeelhouders of van de vennootschap zelf. De uittredingsvordering zet dus een gedwongen aandelenovername in gang. Iedere aandeelouder (ongeacht zijn belang) is bevoegd om deze vordering tot uittreding in te stellen. De gronden voor het instellen van deze vordering kunnen erg uiteenlopen. Er hoeft namelijk niet alleen sprake te zijn van zogenaamde ‘misdragingen’ en bij de vordering kunnen zelfs gedragingen in de privésfeer betrokken worden.
Billijke verhoging
Als een aandeelhouder uittreedt, moeten zijn aandelen overgenomen worden door de overige aandeelhouders. Om de koopprijs van deze aandelen vast te stellen wordt een deskundige benoemd. Vervolgens bepaalt de rechter hoeveel aandelen de medeaandeelhouders over moeten nemen en tegen welke prijs. In het geval dat de rechter van oordeel is dat de gedragingen van de medeaandeelhouders hebben geleid tot een vermindering van de waarde van de aandelen, kan hij een billijke verhoging op de koopprijs toepassen. De Ondernemingskamer oordeelde in 2021 dat hierbij als uitgangspunt moet worden genomen dat de peildatum voor de waardering van de aandelen gelegen is dichtbij het tijdstip waarop de overdracht plaatsvindt. Afwijking van dit uitgangspunt door het kiezen van een eerder gelegen peildatum is denkbaar in situaties waarbij aanleiding is voor het toekennen van een billijke verhoging. De afgelopen jaren is een billijke verhoging van de aandelenprijs in het kader van de uittredingsprocedure al een aantal keer gevorderd. Er is geen specifiek toetsingskader waaruit volgt wanneer een billijke verhoging al dan niet gerechtvaardigd is. Toch lijkt het voor ‘aannemelijk maken’ voldoende te zijn dat een uittredende minderheidsaandeelhouder een billijke verhoging vordert, en de gedaagde deze vordering niet betwist.
Toegewezen vorderingen
Zo stelde een uittredende minderheidsaandeelhouder in 2014 te zijn benadeeld door een emissiebesluit dat was genomen door zijn medeaandeelhouder. Door dit besluit waren zijn aandelen (20%) verwaterd, waardoor zijn belang in de vennootschap was afgenomen. De uittredende minderheidsaandeelhouder verzocht daarom om een billijke verhoging, zodat hij alsnog 20% van de waarde van de vennootschap zou verkrijgen. Dit verzoek werd toegewezen door de rechter, waardoor de uittredende minderheidsaandeelhouder op grond van deze uitspraak een prijs kreeg voor zijn aandelen waar in feite een compensatie voor de gedragingen van zijn medeaandeelhouder in was meegenomen. Een jaarrekening waarin het eigen vermogen van een vennootschap te laag wordt weergegeven kan ook leiden tot een billijke verhoging. Volgens de rechter ontstond hierdoor een nadeel voor de uittredende vennoot, waardoor een billijke verhoging van de aandelenprijs gerechtvaardigd was. De rechtbank in Den Haag paste vorig jaar een billijke verhoging toe omdat het bestuur van een vennootschap een onzakelijke transactie was aangegaan die de vennootschap schade had berokkend. Hierdoor was de uittredende minderheidsaandeelhouder ernstig in zijn belangen geschaad en was een billijke verhoging gerechtvaardigd. Een billijke verhoging kan dus ook toegepast worden wegens gedragingen van anderen dan de gedaagde, met name bestuurders.
Afgewezen vorderingen
De billijke verhoging wordt echter niet in alle gevallen toegewezen. Zo oordeelde de rechtbank eerder in 2014 dat bepaalde door een uittredende aandeelhouder gemaakte kosten niet verdisconteerd kunnen worden in de waarde van de over te nemen aandelen. Het niet uitkeren van dividend leidt daarnaast niet tot een waardevermindering van de aandelen, waardoor een billijke verhoging in die gevallen niet op zijn plaats is. Ook kunnen aandeelhouders onderling overeenkomen dat de aandelen van één van de aandeelhouders overgenomen moeten worden. Als er verder geen sprake is van gedragingen op grond waarvan de uittredende aandeelhouder zodanig in haar rechten of belangen is geschaad dat het voortduren van het aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer kan worden gevergd, kan de billijke verhoging hierop volgens de rechtbank niet worden toegepast. Er is dan nog wel een mogelijkheid dat de rechter aan die afspraken voorbij gaat als de toepassing daarvan leidt tot een kennelijk onredelijke prijs.
Het deskundigenbericht kan daarnaast ook van belang zijn bij de beoordeling of een billijke verhoging toegepast moet worden. Als uit dit bericht blijkt dat er geen sprake is van gedragingen die een negatief effect hebben gehad op de waarde van de aandelen, zal de rechter terughoudend zijn met het toestaan van een billijke verhoging.
Conclusie
Een uittredende aandeelhouder kan middels de uittredingsregeling een gedwongen aandelenovername in gang zetten. Hierbij kan hij een vergoeding vorderen voor zijn geleden schade middels een billijke verhoging van de aandelenprijs. Dit komt voor in gevallen waarbij de aandelen van de uittredende aandeelhouder door handelen van medeaandeelhouders, de vennootschap of van derden minder waard zijn geworden. Hiervoor dient door de uittredende aandeelhouder in ieder geval voldoende aannemelijk te worden gemaakt dat de waardevermindering niet toe te rekenen is aan zijn eigen gedragingen. Wil u zelf een uittredingsprocedure starten en twijfelt u of de billijke verhoging in uw situatie wellicht van toepassing is? Neem dan contact op met één van onze advocaten van de afdeling Ondernemingsrecht.
