Vitra tegen Kwantum: auteursrechtelijke bescherming op toegepaste kunst binnen de EU
Kan auteursrechtelijke bescherming van toegepaste kunst, zoals designmeubelen, binnen de Europese Unie worden toegepast op producten afkomstig uit niet-EU-landen? Deze vraag werd beantwoord door de Europese rechter in een rechtszaak tussen de Zwitserse meubelfabrikant Vitra en de Nederlandse winkelketen Kwantum.
Vitra vs Kwantum
Vitra claimt het intellectueel eigendomsrecht, waaronder het auteursrecht, op een stoel die zij heeft gemaakt naar ontwerp van de Amerikaanse Charles en Ray Eames. Kwantum heeft een stoel op de markt gebracht die volgens Vitra veel lijkt op haar eigen stoel. Hierdoor maakt Kwantum volgens Vitra inbreuk op haar auteursrecht. De rechter in eerste instantie wees de vorderingen van Vitra af, maar in hoger beroep werden ze juist toegewezen. Hierop ging Kwantum in cassatie, waarna er door de Hoge Raad vragen werden gesteld aan het Europese Hof.
Europees vs nationaal auteursrecht
De kwestie draaide om de vraag of Europese lidstaten de zogenoemde "materiële-reciprociteitstoets" van de Berner Conventie mogen gebruiken. Deze toets houdt in dat werken van toegepaste kunst uit landen die alleen modelbescherming bieden (zoals de Verenigde Staten), niet automatisch recht hebben op auteursrechtelijke bescherming in andere landen. Vitra argumenteerde dat deze toets niet zou mogen gelden, omdat deze niet spoort met het unierecht zoals dat is vastgelegd in de Europese auteursrechtrichtlijn (2001/29/EG). Kwantum wil zich juist wel op de reciprociteitstoets beroepen.
Oordeel van het Europese Hof
Het Europese Hof oordeelde dat de Europese auteursrechtrichtlijn (2001/29/EG) voorrang heeft op de Berner Conventie. Dit betekent dat lidstaten geen aanvullende beperkingen mogen opleggen op basis van de reciprociteitstoets. Als een werk van toegepaste kunst binnen de EU kan worden beschouwd als een "werk" volgens de auteursrechtrichtlijn, dan geldt deze bescherming ongeacht het land van oorsprong of de nationaliteit van de auteur. Het Hof benadrukte dat alleen de EU-wetgever beperkingen kan opleggen aan de rechten die voortvloeien uit deze richtlijn.
Conclusie
Hiermee maakt het Hof duidelijk dat werken van toegepaste kunst, zoals de stoel van Charles en Ray Eames, ook binnen de EU auteursrechtelijke bescherming genieten, zelfs als ze afkomstig zijn uit een niet-EU-land zoals de Verenigde Staten. Lidstaten kunnen geen nationale regels toepassen die strijdig zijn met het Europese recht op dit gebied. Het Europees recht is leidend, vooral als het gaat om harmonisatie van het auteursrecht binnen de interne markt van de EU.
Meer weten over bescherming van uw producten? Neem contact op met onze experts!
