Bescherming winkelinterieur

Is het interieur van een winkel beschermd?

De vormgeving van het interieur van een winkel kan bijdragen aan de sfeer en identiteit van de winkel. Daarmee kan een winkel zich onderscheiden van een andere winkel en meer kopend publiek binnen halen en binnen houden.

Hoe kan deze vormgeving met IE rechten worden beschermd?

Auteursrecht

Het auteursrecht kan bescherming bieden. Er moet dan sprake zijn van een ‘werk’. Daarvoor is vereist dat sprake is van ‘een eigen intellectuele schepping van de maker die de persoonlijkheid van de maker weerspiegelt en tot uiting komt door de vrije creatieve keuzes van de maker bij de totstandkoming van het werk’. De keuzes mogen niet (te zeer) bepaald zijn om een technisch effect te bereiken. Mode, stijl of trend zijn an sich niet beschermd. Er is pas bescherming wanneer in het ontwerp ‘door de maker op een voldoende eigen wijze uiting is gegeven aan de vigerende stijl, trend of mode. Voorbeelden van winkelinterieurs waarvan de auteursrechtelijk bescherming is vastgesteld zijn bijvoorbeeld Shoebaloo en Mazzo:

Voorwaarden: het ontwerp moet een ‘eigen en oorspronkelijk karakter’ hebben.

Voordeel : auteursrecht geeft bescherming tot 70 jaar na het overlijden van de auteur.

Nadeel : auteursrecht ontstaat (naar Nederlands recht) door de creatie. Dit wordt nergens geregistreerd en er kan dus discussie ontstaan over wie maker is’, wie auteursrechthebbende is en wanneer het werk is gecreëerd.

Merkrecht

Apple is erin geslaagd om een tekening met de inrichting van een flagstore als merk geregistreerd te krijgen. Het Hof van Justitie heeft in 2014 bepaald dat dit inderdaad kan. Apple had eerst in de VS het merk geregistreerd en daarna een internationale inschrijving gevraagd in verschillende landen. O.a. Duitsland weigerde deze inschrijving. Dat leidde tot vragen aan het Hof van Justitie.

Voorwaarde: het merk (de afbeelding) moet geschikt zijn om de functie van het merk te vervullen. Het winkelinterieur moet dan geschikt zijn om waren/diensten te onderscheiden van die van een andere aanbieder.

Beperking : de bescherming is beperkt tot het merk zoals het is geregistreerd. Wanneer de winkel in de praktijk net anders wordt ingericht dan op de afbeelding, dan is de vraag of de feitelijke uitvoering beschermd wordt door de merkregistratie.

Voordeel            : een merkregistratie kan onbeperkt verlengd worden

Nadeel : bescherming is beperkt tot het merk zoals geregistreerd.

Modelrecht

Met een modelrecht wordt de uiterlijke vormgeving van een tekening (2D) of product (3D) beschermd. Met een modelrecht kun je optreden tegen een kopie. Een modelregistratie heeft als voordeel dat je een bewijs van inschrijving krijgt, met een inschrijfdatum erop en gepubliceerd in een openbaar register. Zowel tekeningen, graphics als foto’s kunnen als afbeelding van het model worden gebruikt. Zoals bijvoorbeeld:

Voorwaarden   : het model moet ‘nieuw’ zijn en een ‘eigen karakter’ hebben. Dit wordt niet beoordeeld door de instantie die het model registreert.

Beperking           : het uiterlijk mag niet zijn technisch zijn bepaald (daarvoor is een octrooi bedoeld).

Voordeel : Na verlening van het modelrecht wordt uitgegaan van de geldigheid van het modelrecht.

Nadeel : bescherming geldt voor 5 jaar en kan viermaal verlengd worden (tot maximaal 25 jaar)

Wat betekent dit voor de praktijk?

• Er zijn verschillende mogelijkheden om een winkelinterieur met IE rechten te beschermen. Of ook daadwerkelijk een beroep kan worden gedaan op handhaving van het IE recht hangt af van een beoordeling door een rechter of de instantie die het recht verleent.
• De criteria zijn bij de verschillende IE rechten net even anders. Zo hebben ‘een eigen karakter’ en ‘creatieve keuzes van de maker’ niet dezelfde betekenis.
• Met een (geregistreerd) IE recht begin je met een 2-0 voorsprong. Dat biedt dus kansen.
• Het auteursrecht en het modelrecht zijn in de meeste gevallen de beste optie.

Wij adviseren u graag over of een winkelinterieur kan worden beschermd, op welke wijze dat het beste te realiseren is en hoe u zich het beste kunt voorbereiden op copycats.

Jos van der Wijst