Data Spaces in opkomst: gezondheidszorg, industrie & agro onder de loep
Data spaces zijn gespecialiseerde, sectorale platformen waar organisaties veilig data kunnen delen, samenwerken en innoveren. In het tweede kwartaal van 2025 zijn er belangrijke ontwikkelingen die laten zien dat data spaces nu écht relevant worden — ook voor organisaties buiten multinational-niveau.
Recente ontwikkelingen per sector
Gezondheid: Europese Health Data Space (EHDS)
De European Health Data Space (EHDS) is op 5 maart 2025 officieel gepubliceerd in het Official Journal of the EU (Regulation (EU) 2025/327) en trad in werking op 26 maart 2025. EHDS biedt een juridische en technische structuur voor veilige toegang tot en hergebruik van elektronische gezondheidsgegevens — voor zowel primaire (zorgverlening) als secundaire doelen (onderzoek, policy). Vooral zorginstellingen, onderzoekscentra en biotechbedrijven moeten zich nu voorbereiden.
De European Health Data Space (EHDS) wordt in Nederland omgezet via een nog te ontwikkelen nationale implementatiewet. Het ministerie van VWS werkt aan regelgeving die de infrastructuur en voorwaarden voor het delen van gezondheidsgegevens vastlegt, met nadruk op privacy, toestemming en interoperabiliteit. De EHDS zal aansluiten op bestaande kaders zoals de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz). De wetgeving moet zorgen voor veilige toegang tot gezondheidsdata voor zowel zorgverleners (primair gebruik) als onderzoekers en beleidsmakers (secundair gebruik), met passende waarborgen voor patiëntenrechten. Inwerkingtreding wordt vanaf 2026 verwacht.
Maakindustrie: Manufacturing Data Spaces
De EU lanceert via initiatieven zoals Data Space 4.0 projecten die gericht zijn op federatief datagebruik, voorspellend onderhoud en supply chain optimalisatie. Deze data spaces ondersteunen interoperabele infrastructuren en interoperabiliteit via afgesproken standaarden, governance-modellen en technologiepaden voor grootschalige opschaling.
Binnen de Brainport Industries Campus is het Smart Connected Supplier Network (SCSN) ontwikkeld als een manufacturing data space. In dit initiatief, in samenwerking met TNO en aangesloten leden zoals KMWE, NTS, Eurotechniek en MKG, is een fieldlab ‘Smart Connected Supplier Network’ opgezet. Deze omgeving maakt veilige en standaard-gebaseerde datadeling mogelijk tussen bedrijven in de maakindustrie, ongeacht hun IT-systemen.
Landbouw: Data spaces voor agro en voedselketens
Ook in de agrarische sector wordt gewerkt aan data spaces voor datadeling rond klimaat, bodemgesteldheid, gewasmanagement en keteninformatie. Hoewel specifieke platforms nog in beginfase zijn, komen er steeds meer pilots binnen EU-programma’s om draagvlak te creëren voor sectorale interoperabiliteit, gedeelde datastructuren en security governance frameworks.
Waarom dit nú relevant is voor jouw organisatie
Organisaties in sectoren zoals maakindustrie, biotech, voeding of medische technologie denken soms dat data spaces alleen relevant zijn voor grote corporates. Maar dat is te kort door de bocht:
- EHDS raakt nú al ziekenhuizen, onderzoekslabs en start-ups die met gezondheiddata werken
- Manufacturing-initiatieven als Data Space 4.0 betrekken ook mkb-bedrijven als dataleveranciers of afnemers in pilots
- Agro-data-initiatieven bewegen richting gedeelde landbouwgegevens als hefboom voor innovatie in klimaatadaptatie en voedselketentransparantie.
Wat moet jouw organisatie nú doen?
- Inventariseer sectorale data-initiatieven (EHDS in gezondheid, Data Space 4.0 en SCSN in maakindustrie, agro-pilots)
- Beoordeel je datapotentieel: welke data heb je die andere partijen waarderen?
- Neem deel aan governance en standaardenwerk
- Zorg dat technische interoperabiliteit haalbaar is: gebruik open standaarden en FAIR-principes
Wat betekent dit voor de praktijk?
Wil jouw organisatie datadeling inzetten als strategisch middel — zonder risico’s op juridisch, privacy of IP-vlak? Wij helpen je navigeren met:
- Analyse van sectorale data projects waaraan je kunt deelnemen
- Juridisch ontwerp van governance-modellen en contractuele dataspace-afspraken
- Begeleiding bij deelname aan EU-projecten zoals Data Space 4.0, SCSN, EHDS of agro-data-initiatieven
- Compliance-checks op FAIR-principes, privacy en eigendomsrechten
Neem contact op via wijst@bg.legal – dan zorgen we samen dat jouw organisatie klaar is voor veilige, slimme data-samenwerking in sectorale data spaces.
