De energietransitie: nieuwe wet- en regelgeving in ontwikkeling
Op 10 december 2024 heeft de Eerste Kamer de Energiewet en de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) aangenomen. Deze twee wetten hebben een belangrijke rol in de energietransitie. In dit artikel bespreken wij een aantal van de beoogde wijzigingen die de wetten zullen doorvoeren.
Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie
De Wgiw introduceert verschillende instrumenten voor gemeenten om een regierol te nemen in de warmtetransitie. Gemeenten kunnen hierdoor regels stellen om de warmtetransitie in specifieke gebieden of wijken te realiseren. Op grond van de Wgiw moeten gemeenten elke 5 jaar een warmteprogramma opstellen, dit wordt een verplicht programma onder de Omgevingswet. In het warmteprogramma wordt uitgewerkt wanneer bepaalde gebieden in de komende jaren aardgasvrij worden en welke alternatieven mogelijk zijn voor warmtevoorziening. De gemeenten krijgen daarnaast een aanwijsbevoegdheid waarmee het mogelijk wordt om wijken van het aardgas af te halen en over te zetten naar een duurzame warmtevoorziening.
Energiewet
De Energiewet zal de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet vervangen en implementeert daarnaast regels uit de EU Elektriciteitsrichtlijn. De Energiewet zal in verschillende fases in werking gaan treden, met halverwege 2025 als beoogde datum voor het eerste deel van de regels.
Door de Elektriciteitswet en de Gaswet te vervangen en samen te bundelen in één nieuwe wet worden onnodige verschillen in de regelgeving voor elektriciteit en gas weggehaald. Daarnaast creëert de Energiewet onder andere nieuwe mogelijkheden voor het aanpakken van het volle elektriciteitsnet en komt er meer bescherming voor afnemers van energie. Op onder andere de volgende gebieden voert de Energiewet wijzigen door in het energierecht:
‘Cable pooling’ als oplossing voor netcongestie
In Nederland is op veel plekken het elektriciteitsnet bijna vol, dit noemen we netcongestie. Een oplossing hiervoor is ‘cable pooling’, er mogen dan meerdere installaties worden aangesloten op één gezamenlijke aansluiting op het elektriciteitsnet. Hierdoor wordt de aansluitcapaciteit van het elektriciteitsnet efficiënter benut. Dit is al een aantal jaren mogelijk voor wind- en zonneparken, maar wordt met de inwerkingtreding van de Energiewet ook toegestaan voor andere gebruikers, mits zij voldoen aan de voorwaarden hiervoor zoals vastgelegd in de Energiewet.
Energiegemeenschappen
De Energiewet introduceert de mogelijkheid van energiegemeenschappen. Een energiegemeenschap is een juridische entiteit die voor haar leden activiteiten op de energiemarkt verricht met als doel om milieu-, economische of sociale voordelen te bieden aan haar leden. Binnen een energiegemeenschap is het bijvoorbeeld makkelijker om energie met elkaar te delen en daarmee bij te dragen aan de energietransitie.
Meer bescherming voor energieconsumenten
Vooral huishoudens, zelfstandigen en kleine bedrijven krijgen meer rechten en bescherming onder de nieuwe Energiewet. Op contractueel vlak komen er bijvoorbeeld regels over transparante voorwaarden en klachtenprocedures.
Concluderend
Alhoewel beide wetten nu zijn goedgekeurd door de Eerste en Tweede Kamer, moet er nog veel worden uitgewerkt. De Wgiw zal in het Besluit gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Bgiw) verder worden uitgewerkt, pas daarna zal dus duidelijk zijn welke verdere instructieregels gemeenten moeten gaan volgen. Ook de Energiewet moet nog nader uitgewerkt worden in lagere regelgeving, zoals algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen. De komende tijd zal daarom steeds meer bekend worden over de exacte inhoud van de nieuwe wetten en wanneer ze in werking zullen treden.
