Actio Pauliana

Actio Pauliana: bescherming tegen benadeling van schuldeisers

Wanneer een schuldenaar vlak voor faillissement nog activa wegsluist of bevoordelend handelt ten opzichte van één specifieke schuldeiser, kunnen andere schuldeisers hierdoor worden benadeeld. De Actio Pauliana is een juridisch instrument om dergelijke handelingen terug te draaien. Dit kan zowel buiten faillissement door een individuele schuldeiser als binnen faillissement door de curator. 

Buiten faillissement: bescherming van individuele schuldeisers 

Ook als er géén sprake is van faillissement, kan een schuldeiser een benadelende rechtshandeling aanvechten door de vernietiging in te roepen. Dit is geregeld in artikel 3:45 BW. Voorwaarden zijn onder meer: 

• Het gaat om een onverplichte rechtshandeling (er was geen afdwingbare verplichting tot die rechtshandeling); 
• De schuldeiser is daadwerkelijk benadeeld; 
• De schuldenaar wist of behoorde te weten dat deze handeling tot benadeling zou leiden. 

Bijvoorbeeld: een schuldenaar schenkt goederen aan een bekende, terwijl er nog openstaande schulden zijn. In dat geval kan de rechtshandeling met succes worden vernietigd. 

Binnen faillissement: exclusief voor de curator 

Na faillietverklaring is alleen de curator bevoegd om een beroep te doen op de faillissementspauliana. Er zijn twee vormen: 

1. Vernietiging van onverplichte rechtshandelingen 

De curator kan rechtshandelingen vernietigen die: 

• Vóór faillietverklaring zijn verricht; 
• Niet verplicht waren en dus niet konden worden afgedwongen door de wederpartij; 
• De andere schuldeisers hebben benadeeld, terwijl de schuldenaar wist (of had moeten weten). 

Is de transactie binnen één jaar vóór faillissement verricht met een gelieerde partij of zonder tegenprestatie? Dan wordt het bewijsvermoeden omgekeerd en wordt wetenschap van benadeling aangenomen, behoudens tegenbewijs.

     2. Vernietiging van verplichte rechtshandelingen 

Dit betreft handelingen die juridisch afdwingbaar waren, zoals het betalen van openstaande facturen. Alleen onder uitzonderlijke omstandigheden kunnen deze worden vernietigd: 

• De betaling is gedaan nadat het faillissement al daadwerkelijk was aangevraagd; of 
• De betaling volgde uit overleg waarbij partijen beoogden één schuldeiser boven anderen te bevoordelen. 

Praktisch advies bij paulianeus handelen 

Bent u schuldeiser en vreest u dat u benadeeld bent? Of bent u betrokken bij een transactie die mogelijk door een latere curator zou kunnen worden aangevochten? Wij helpen u bij: 

• Het beoordelen van risico’s bij transacties in zwaar weer; 
• Het instellen van een beroep op de Actio Pauliana; 
• Verweer tegen vorderingen van een curator; 
• Strategisch handelen in de aanloop naar een faillissement. 

Wilt u hier meer over weten? Neem dan contact op met onze specialisten voor gericht juridisch advies.