Tegenwoordig zijn er veel organisaties die vraag en aanbod bij elkaar brengen als dienstverlening.
Uber doet dit voor transport,
Deliveroo voor eten en Gorillas voor boodschappenbezorging. Op Temper.works kunnen bedrijven zelfs vacatures voor losse diensten zetten, zoals een dienst in de bediening van een restaurant.
Deze bedrijven werken met werknemers of zzp’ers. Eén van de verschillen tussen zzp’ers en werknemers is dat een zelfstandige ondernemer zelf bepaalt welke opdracht ze accepteren en hoe ze die vervolgens uitvoeren. Ze staan niet onder gezag van een bedrijf. Ze zijn eigen baas en autonoom in de uitvoering. Een ander verschil tussen een werknemer en een zelfstandige is de wijze van vergoeding. Werknemers ontvangen namelijk loon en zelfstandigen sturen facturen. Een laatste onderscheid wordt gemaakt in de mogelijkheid van vrije vervanging van een zelfstandige. Een zelfstandige mag zijn werkzaamheden door een ander laten uitvoeren (hoewel dit in de praktijk niet vaak gebeurt).
In dit artikel wordt ingegaan op de aandachtspunten voor
zelfstandigen. Een gelijksoortig artikel over
werknemers staat
hier.
Hoe behoud ik goede arbeidskrachten?
Gezien de huidige krapte op de arbeidsmarkt, hebben bedrijven groot belang bij het behouden van arbeidskrachten. Je wil voorkomen dat goede arbeidskrachten worden weggekaapt door concurrenten. Welke belemmeringen mag een bedrijf opleggen om te voorkomen dat arbeidskrachten overstappen?
Waar moet ik op letten bij een concurrentie- en relatiebeding voor zelfstandigen?
Het is toegestaan om een concurrentie-relatiebeding op te leggen aan opdrachtnemers. Dit wil zeggen dat arbeidskrachten niet zomaar voor opdrachtgevers mogen gaan werken buiten het platform om. Let wel op het volgende.
Bij opdrachtnemers/zelfstandige kan een inperking van de vrijheid om ergens anders te werken ertoe leiden dat sprake is van een verkapt dienstverband ofwel een schijnconstructie. Er is dan een overeenkomst van opdracht gesloten, maar eigenlijk is sprake van een arbeidsrelatie.
Is een concurrentie- en relatiebeding mogelijk bij detachering en uitlening aan een ander bedrijf (belemmeringsverbod)?
Als een zelfstandige wordt gedetacheerd of wordt uitgeleend aan een ander bedrijf, dan mag de arbeidskracht niet worden verboden daar rechtstreeks werkzaamheden voor te gaan verrichten. Het is niet mogelijk arbeidskrachten te verbieden/belemmeren in dienst te treden bij de klant waar zij aan zijn uitgeleend of zijn gedetacheerd. Dit heet het belemmeringsverbod (artikel 9a Waadi).
Het belemmeringsverbod geldt voor zzp’ers die gelijk te stellen zijn aan werknemers en werkzaam zijn op grond van een overeenkomst van opdracht, artikel 7:400 BW.
Het belemmeringsverbod staat in de weg aan een concurrentie- en relatiebeding. Als een zelfstandige bij een ander bedrijf heeft gewerkt onder diens leiding en toezicht geldt een concurrentie- en relatiebeding dus
niet.
Op grond van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi) mag de arbeidskracht niet
na de inlening worden belemmerd om bij de inlener in dienst te treden. Tijdens de inlening mag de opdrachtgever wel verbieden dat de arbeidskracht bij de klant in dienst treedt. Dit kan dus ook in een overeenkomst worden opgenomen. Het is de vraag of een dergelijk beding in de praktijk veel zin heeft, omdat er bijna altijd mogelijkheden bestaan om de opdracht eerder te stoppen. Als de opdrachtnemer de samenwerking eindigt, staat hem/haar niks in de weg bij het inlenende bedrijf te starten.
Tip: sluit in een concurrentie- en relatiebeding het werken voor inlenende bedrijven uit. Anders is het concurrentie- en relatiebeding mogelijk nietig en gelden deze ook niet meer voor andere bedrijven. Met deze uitzondering geldt het concurrentie- en relatiebeding nog wel voor andere bedrijven.
Mogelijkheden om een overstap van opdrachtnemers te beperken
Wat kan dan wel? Er kunnen wel andere acties worden ondernomen om arbeidskrachten zoveel mogelijk aan je te binden. Zo kan je een concurrentie-, relatie- (klanten waarvoor is gewerkt uitgezonderd) en boetebeding opnemen.
Daarnaast kan met de
inlener wél worden afgesproken dat een vergoeding moet worden betaald als zij jouw arbeidskrachten in dienst nemen.
Werken voor één opdrachtgever (exclusiviteit)
Een ander aandachtspunt voor zelfstandigen is dat vaak in een overeenkomst van opdracht staat dat zij mogen werken voor andere opdrachtgevers. Hoe verhoudt zich dat tot het concurrentiebeding?
Een exclusiviteitsbeding (het alleen mogen werken voor de opdrachtgever) er niet perse toe leidt dat sprake is van een (ongewenst) fictief dienstverband. Dit kan wel een indicatie zijn, maar daarvoor is veel meer nodig. Op basis van de mij bekende informatie hoeft u zich daar dus geen zorgen om te maken.
Meer weten over het binden van zzp’ers?
Marlies Hol is gespecialiseerd advocaat arbeidsrecht in ’s-Hertogenbosch en omgeving.
