In de praktijk merken we dat veel werkgevers nog geen klokkenluidersregeling hebben terwijl zij daar wel wettelijk toe verplicht zijn. Op 18 februari 2023 is de Wet Huis voor klokkenluiders vervangen met inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders (WBK). Hierdoor is het voor meer werkgevers verplicht geworden om een klokkenluidersregeling in te stellen. Bovendien moeten de bestaande regelingen worden aangepast aan nieuwe en strengere beschermingsmaatregelen voor klokkenluiders.
De werkgever die niet aan de WBK voldoet, loopt onder meer het risico om een boete opgelegd te krijgen. In deze blog staan we daarom nogmaals stil bij de vraag wie over een klokkenluidersregeling moet beschikken, en wat de inhoud daarvan moet zijn.
Welke werkgevers is een klokkenluidersregeling verplicht?
De werkgever bij wie in de regel ten minste vijftig werknemers werkzaam zijn, is op grond van de WBK verplicht om een klokkenluidersregeling vast te stellen.
Met de nieuwe wet wordt het daarnaast voor alle werkgevers werkzaam op de volgende gebieden verplicht om een klokkenluidersregeling in te stellen.
- financiële diensten, producten en markten, en voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
- burgerluchtvaart;
- maritieme arbeid en havenstaatcontrole;
- offshore olie- en gasactiviteiten.
Inhoud van de regeling
Een klokkenluidersregeling moet ten minste duidelijk maken hoe, door wie, en op welke locatie meldingen kunnen worden gedaan. Daarnaast moet de regeling de (potentiële) melder informeren dat hij/zij in vertrouwen een adviseur kan raadplegen, beschermd is tegen elke vorm van benadeling en dat de werkgever vertrouwelijk omgaat met de melding.
Bescherming van de melder
Op grond van de WBK beschermt een melding de werknemer tegen benadeling door de werkgever als de werknemer op het moment van de melding redelijke gronden had om aan te nemen dat de gemelde informatie juist was.
De benadeling die na voornoemde melding volgt, wordt vermoed verband te houden met de benadeling. Een werkgever zal in dat geval moeten aantonen dat de benadeling niet te maken heeft met de melding van de werknemer.
In een recente zaak
bij de rechtbank Midden-Nederland heeft een werknemer na een melding met succes een verzoek om schadevergoeding toegewezen gekregen omdat de werkgever niet kon aantonen dat het ontslag van de werknemer geen verband hield met de melding.
Het implementeren van een klokkenluidersregeling
Bij het aanpassen dan wel vaststellen van een nieuwe regeling moeten werkgevers ook de medezeggenschap betrekken. Als een ondernemingsraad (of personeelsvertegenwoordiging) is ingesteld moeten zij voorafgaande instemming verlenen. Als enige vorm van personeelsvertegenwoordiging ontbreekt, dan moet meer dan helft van de werknemers instemmen met de (vernieuwde) klokkenluidersregeling.
Gevolgen ontbreken van een regeling
Als een werkgever geen interne meldregeling heeft of als de meldregeling niet aan de wettelijke eisen voldoet, kan iedere belanghebbende werknemer, uitzendkracht, bezoldigde vrijwilliger of stagiair de kantonrechter verzoeken te bepalen dat de werkgever een interne meldregeling vaststelt die aan de wet voldoet.
Daarnaast heeft het Huis voor Klokkenluiders de bevoegdheid om in de volgende gevallen een last onder bestuursdwang of een bestuurlijke boete op te leggen aan de werkgever:
- als er geen interne meldregeling is vastgesteld die aan de nieuwe eisen voldoet;
- als de werkgever zijn informatieplicht heeft geschonden: werknemers, uitzendkrachten, bezoldigde vrijwilligers en stagiairs schriftelijk of elektronisch informeren over de interne meldregeling, over de manier waarop een vermoeden van een misstand buiten de organisatie kan worden gemeld en over de rechtsbescherming, zoals het verbod op benadeling;
- als de werkgever aanbevelingen van het Huis voor klokkenluiders niet opvolgt;
- als de melder van een vermoeden van een misstand wordt benadeeld.
Daarbij komt dat werknemers nu ook de mogelijkheid hebben om direct extern te melden bij onder andere het Huis voor Klokkenluiders. Met een duidelijke klokkenluidersregeling worden werknemers aangespoord om eerst intern te melden, zodat de werkgever de mogelijkheid wordt geboden om de (vermoede) misstand intern op te lossen. Hiermee wordt voorkomen dat een extern onderzoek wordt ingesteld bij de werkgever.
Hoe nu verder?
Het naleven van de (nieuwe) wetgeving kan op meerdere manieren bevorderlijk zijn voor uw onderneming. Een klokkenluidersregeling kan onder andere de hierboven genoemde gevolgen voorkomen en/of mitigeren.
Vanzelfsprekend kunnen wij u assisteren met het instellen of vernieuwen van een klokkenluidersregeling. Ook kunnen wij u assisteren bij eventuele meldingen en de gevolgen daarvan.
Neem gerust contact op als u hierover vragen heeft.
Artikel is geschreven door
Cas Kroese en
Britt van den Branden.
