Modelcontracten EU Data Act: eerlijk verdeeld of bevoordeelt één partij?

Op 2 april 2025 publiceerde de Europese Commissie via haar Expert Group on B2B Data Sharing and Cloud Computing Contracts officieel de niet-bindende Model Contractual Terms (MCTs) en Standard Contractual Clauses (SCCs) onder Artikel 41 van de EU Data Act. Deze templates zijn onderdeel van de uitvoering van de Data Act, die per 12 september 2025 in werking treedt. De documenten zijn terug te vinden op de officiële site van de Europese Commissie:

 
Wat staat er in de modelcontracten?

De MCTs bevatten vier belangrijke scenario’s voor datadeling:

1. Datahouder → Gebruiker (bijv. autofabrikant aan voertuigbezitter)
2. Gebruiker → Derde partij op verzoek van de gebruiker
3. Datahouder → Derde partij na gebruikersverzoek
4. Vrijwillige datadeling zonder gebruikersinitiatief

Daarnaast zijn er SCCs voor cloud- en dataverwerkerscontracten waarin aspecten zoals overstappen, exit, beveiliging en lock-in voorkomen zijn geregeld.

 
In balans of bevooroordeeld?

De centrale vraag is of de MCTs vooral in het voordeel zijn van de datahouder of juist van de data-ontvanger. Uit een analyse blijkt dat de modellen zijn ontworpen met oog voor transparantie, billijkheid en non-discriminatie. Toch bieden sommige bepalingen ruimte voor interpretatie in het voordeel van de datahouder, bijvoorbeeld rond ‘redelijke vergoeding’ of geheimhoudingsplichten. Voorbeeld 1: Een landbouwmachineproducent hoeft bij een dataverzoek alleen technisch toegankelijke data over te dragen en mag een redelijke vergoeding rekenen. De invulling van ‘redelijk’ is echter ruim. Voorbeeld 2: Een mobiliteits-start-up heeft recht op non-discriminatoire toegang, maar is alsnog afhankelijk van de technische poorten en voorwaarden die de datahouder bepaalt. De conclusie: de templates zijn redelijk gebalanceerd, maar met lichte neiging richting datahouders bij contractuele controle.

 
Voor wie is dit nú belangrijk?

Vanaf 12 september 2025 geldt de Data Act. Organisaties die nú actie moeten ondernemen:

• Fabrikanten van IoT- en connected apparaten
• Cloud- en platformproviders
• Datadienstenbedrijven (mobiliteit, smart building, industrie 4.0)
• Bedrijven die data delen op verzoek van gebruikers

Zorg voor juiste contracten, governance en procedures om compliant te zijn.

 
Wat betekent dit voor de praktijk?

De modelcontracten zijn niet verplicht, maar vormen waardevolle leidraden. Je moet vóór 12 september 2025:

• Contracten toetsen aan MCTs/SCCs
• Vergoedings- en geheimhoudingsbepalingen herzien
• Procedures rond datatoegang en exit op orde hebben

 
Wij helpen je met:

• Contractscan van je bestaande overeenkomsten
• Maatwerkcontracten op basis van MCTs/SCCs
• Juridisch advies en strategische begeleiding

Neem contact op via wijst@bg.legal – dan zorgen we samen dat je op tijd klaar bent voor de Data Act.