Update over het gebruik van beschermde content in generatieve AI
De uitspraak van de rechtbank München op 11 november 2025 markeert een belangrijk keerpunt in het Europese gebruik van beschermde content in generatieve AI: OpenAI heeft het auteursrecht geschonden door beschermde liedteksten in zijn taalmodellen op te nemen én te reproduceren in de output van ChatGPT. Dat bleek nadat GEMA, een Duitse organisatie die de belangen van auteursrechthebbenden behartigt, een rechtszaak aanspande tegen OpenAI namens meerdere auteursrechthebbenden, waaronder zangeres Helene Fischer.
Twee lagen van inbreuk: de moederkopie en de dochterkopie
De rechtbank oordeelde dat er op twee niveaus sprake is van inbreuk:
- De moederkopie: de opname van songteksten in de trainingsdata van het model zelf (‘memorisatie’); en
- De dochterkopie: de herkenbare weergave van die teksten in de output die gebruikers kunnen opvragen.
Daarmee erkent de rechter dat de technologie niet enkel ‘statistische patronen’ leert, zoals OpenAI aanvoerde, maar dat er daadwerkelijk reproducties van beschermd werk plaatsvinden. Het argument dat het model slechts ‘waarschijnlijkheidsverdelingen’ bevat, werd door de rechtbank verworpen.
De uitspraak raakt de kern van wat veel makers en rechthebbenden al langer signaleren: hun werk vormt de brandstof van commerciële AI-systemen, zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Dit betekent dat de output van AI-modellen inkomsten oplevert voor ontwikkelaars en gebruikers, terwijl de makers van het oorspronkelijke werk buiten beeld blijven. Zonder duidelijke afspraken of licenties kan dit op den duur leiden tot een uitholling van het auteursrecht in de creatieve sector.
Versterking voor de creatieve sector; waarschuwing voor ontwikkelaars
Vanwege zowel de sterke overeenkomsten tussen het Duitse en Nederlandse rechtssysteem als de relevante Europese wetgeving op dit gebied (zoals de InfoSoc-richtlijn) kan de stap die GEMA in Duitsland heeft gezet mogelijk een precedent scheppen dat ook in Nederland gevolgen kan hebben. Buma/Stemra, Pictoright en andere collectieve beheersorganisaties hebben met dit vonnis een versterkt juridisch fundament om op te komen voor de rechten van hun leden. Daarmee is deze uitspraak een waarschuwing voor ontwikkelaars van AI-systemen die mogelijk ook inbreuk maken op de auteursrechten van anderen.
Hoe moet het dan wel?
De uitspraak is nog niet definitief: OpenAI heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan. Grote kans dat het Hof van Justitie van de Europese Unie (‘HvJ EU’) zich hier uiteindelijk over uit zal spreken. Tot die tijd staat buiten kijf dat niet alles wat online staat, vrij gebruikt kan worden. Zolang AI-modellen gebruikmaken van auteursrechtelijk beschermd materiaal, moeten rechthebbenden zeggenschap behouden en een passende vergoeding ontvangen, conform het (Nederlandse) auteursrecht.
Ontwikkelt uw organisatie AI en heeft u vragen over de impact van deze uitspraak? Wij ondersteunen bij compliance met wetgeving en het opstellen van contracten en licentievoorwaarden voor AI-toepassingen. Daarnaast bieden wij strategisch advies over het gebruik en de bescherming van AI-content en kunnen wij juridische checks op input-, output- en gebruikersrechten uitvoeren. Vragen? Neem contact op met ons team.
Contactformulier
