Het afdwingen van afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst
In een aandeelhoudersovereenkomst worden door aandeelhouders diverse afspraken gemaakt over bijvoorbeeld verdeling van de winst, de waardebepaling van aandelen, non concurrentie en het uitoefenen van stemrechten. Dergelijke afspraken worden vaak niet in de statuten van een BV opgenomen omdat statuten voor eenieder openbaar zijn, waardoor vertrouwelijkheid niet gegarandeerd is en afspraken in een onderhandse [niet notariële] akte makkelijker gewijzigd kunnen worden.
Het structureel niet behoorlijk nakomen van afspraken uit een aandeelhoudersovereenkomst kan onder omstandigheden gekwalificeerd worden als wanbeleid. Het niet behoorlijk nakomen van afspraken door een aandeelhouder levert ook wanprestatie jegens de andere aandeelhouder op. Die aandeelhouder kan nakoming van de afspraken vorderen of bij een ernstige toerekenbare tekortkoming ontbinding van de overeenkomst en schadevergoeding. In oudere rechtspraak werd niet direct aangenomen dat besluiten in strijd met contractuele afspraken tot vernietiging van het betreffende besluit leiden. In een recente uitspraak van 1 augustus 2012 van de Rechtbank Den Haag wordt echter wel zogenaamde vennootschapsrechtelijke werking van de aandeelhoudersovereenkomst aangenomen. Dat betekent dat de aandeelhouder jegens wie wanprestatie wordt gepleegd niet alleen nakoming van de gemaakte afspraken of ontbinding en schadevergoeding kan vorderen maar ook vernietiging kan vorderen van besluiten die in strijd zijn met de in de aandeelhoudersovereenkomst gemaakte afspraak. Dat vloeit voort uit het in de wet vastgelegde beginsel dat organen van een vennootschap [dus ook aandeelhouders] zich jegens elkaar moeten gedragen naar de eisen van redelijkheid en billijkheid. Dat betekent dat niet alleen rekening gehouden mag worden met de eigen belangen, maar dat ook rekening gehouden moet worden met de gerechtvaardigde belangen van de andere bij de overeenkomst betrokken partij. Hiermee wordt aan de gepasseerde aandeelhouder een extra instrument gegeven om voor zijn recht op te komen. Hij kan zich niet alleen op wanprestatie beroepen, maar ook vernietiging van het besluit vorderen op grond van onrechtmatig handelen. Verwacht mag worden dat de door de Rechtbank Den Haag ingezette lijn door andere rechters wordt doorgetrokken.
