Inbreuk op IE-recht? Let op bestuurdersaansprakelijkheid

In onze praktijk zien we vaak dat er, al dan niet terecht, wordt gedreigd met het aansprakelijk stellen van de bestuurder in privé in zaken waar de schuldeiser een vordering heeft op een B.V. Dit speelt ook een rol bij zogenaamde inbreukzaken, bijvoorbeeld wanneer een B.V. inbreuk maakt op een octrooi, auteursrecht of ander recht van intellectueel eigendom.

 
Treft de bestuurder een persoonlijk ernstig verwijt

De hoofdregel luidt dat uitsluitend de B.V., als inbreukmakende partij, aansprakelijk is voor schade die voortvloeit uit het onrechtmatig handelen. Uitgangspunt is dus dat een bestuurder niet aansprakelijk is voor de schulden van de B.V., waarvan hij of zij bestuurder is. Slechts onder bijzondere omstandigheden kan van dat uitgangspunt worden afgeweken. Op grond van artikel 6:162 BW (de onrechtmatige daad) kan een bestuurder in privé aansprakelijk zijn, indien hem of haar een persoonlijk en een voldoende ernstig verwijt gemaakt kan worden van het ontstaan van de situatie (lees: de normschending). Of daar sprake van is, hangt af van de aard en ernst van de normschending en de overige omstandigheden van het geval.

 
‘Bestuurdersvriendelijk’ toetsen

Er mag niet (te) snel worden geconcludeerd tot bestuurdersaansprakelijkheid. De Hoge Raad heeft in het verleden al eens geoordeeld dat “die hoge drempel voor bestuurdersaansprakelijkheid tegenover een derde wordt gerechtvaardigd door de omstandigheid dat ten opzichte van de wederpartij primair sprake is van handelingen van de vennootschap en door het maatschappelijk belang dat wordt voorkomen dat bestuurders hun handelen in onwenselijke mate door defensieve overwegingen laten bepalen” (Hoge Raad, 20 juni 2008, NJ 2009,21). Wij willen als maatschappij dus niet enkel defensieve bestuurders, die hun handelen laten gijzelen door risico’s. De Hoge Raad kwam (in het arrest Ontvanger/Roelofsen) met het criterium dat het handelen van de bestuurder ten opzichte van de schuldeiser in de gegeven omstandigheden zodanig onzorgvuldig is dat hem daarvan persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Maar hoe wordt dit verwijt ingekleed bij inbreukzaken op IE-rechten? Betreft het handelen van de bestuurder zelf of gaat het om zijn personeel? Was hij op de hoogte of behoorde hij op de hoogte te zijn van zowel de inbreuk zelf als de regelgeving en de rechtspositie van de IE-rechthebbende? En vergen de belangen van de auteursrechthebbende een dergelijk ingrijpen wel? Is de bestuurder al gewaarschuwd of in een eerder stadium gesommeerd te staken? Dat zijn belangrijke vragen om een dergelijk persoonlijk ernstig verwijt in te kleuren in het geval inbreuk wordt gemaakt door een B.V. Hierbij geldt wel dat de rechter terughoudend is met bestuurdersaansprakelijkheid en zich niet mag laten leiden door ‘hindsight bias’, de zogenaamde kennis achteraf. Getoetst moet worden of de gedragingen of het nalaten daarvan op dát moment redelijk waren of dat geen redelijk denkend bestuurder zo zou hebben gehandeld. Het gaat niet om de vraag hoe die keuzes achteraf zijn uitgepakt.

 
Tweede grondslag: op de persoon van de bestuurder rustende zorgvuldigheidnorm jegens derden

Tot slot heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 23 november 2012 (NJ 2013, 302) geoordeeld dat een bestuurder van een vennootschap ook onrechtmatig kan handelen wanneer hij in strijd heeft gehandeld met een op hem persoonlijk rustende zorgvuldigheidsnorm jegens een benadeelde. Dit is in dat geval dus een onrechtmatige daad van de bestuurder, rechtstreeks aan de benadeelde. En niet via de vennootschap. Voor een dergelijke aansprakelijkheid van een bestuurder – die berust op een van de bestuurlijke taak losstaande zorgvuldigheidsnorm – gelden de gewone regels van onrechtmatige daad. In jurisprudentie wordt met dit leerstuk erg casuïstisch omgegaan, zodat het zeer belangrijk is u hierover goed te laten voorlichten, wanneer u hiermee geconfronteerd wordt of juist een bestuurder zou willen aansprakelijk stellen. Hieronder volgen nog enkele willekeurige voorbeelden uit de lagere rechtspraak om te laten zien hoe gedragingen van een bestuurder gewogen worden: Wel inbreuk, geen persoonlijke aansprakelijkheid (ECLI:NL:RBMNE:2022:1054, r.o 3.32) Wel inbreuk, geen persoonlijke aansprakelijkheid (ECLI:NL:RBOBR:2019:2310 r.o 4.18) Wel inbreuk, wel persoonlijke aansprakelijkheid (ECLI:NL:RBDHA:2013:19716)