Pesten op school

Van alle vormen van geweld op school komt pesten het meest voor. Uit onderzoek blijkt dat pesten op de basisschool meer voorkomt dan op de middelbare school. Roddelen en buitensluiten behoort ook tot pestgedrag. Chatboxen, msn en sms kunnen ook een bron van pesterijen zijn, het zgn. digitaal pesten.

De impact van het gepest worden op het dagelijks leven van kinderen is groot. Ze zijn bang om naar school te gaan. Voelen zich somber en onzeker, kunnen niet meer goed slapen en piekeren veel. Er ontstaan psychische klachten en mogelijke trauma’s ook in de toekomst. Op dit moment zijn er TV uitzendingen waarbij de inmiddels volwassen ‘gepeste’ in contact wordt gebracht met de pester[s]en waaruit dus de impact van het pesten blijkt.

De [vermogens]schade die een kind [en mogelijk later op volwassen leeftijd] oploopt kan bestaan uit kosten van een psycholoog, kosten in verband met studieachterstand en wellicht uiteindelijk ook verlies aan verdienvermogen, denk aan gemiste carrièrekansen. Het lijkt ver gezocht maar een dergelijke impact is absoluut niet ondenkbaar.

Is pesten strafbaar?
Pesten is in het algemeen niet strafbaar. Pas wanneer het in de vorm van dreigen, discriminatie, smaad, laster en belediging, vernieling, beschadiging gebeurt dan is het strafbaar volgens diverse artikelen in het wetboek van strafrecht. Het pesten op school vindt echter meestal plaats in het geniep en er is van bovenstaande uitingsvormen meestal geen sprake of het kan niet aangetoond worden.

Aansprakelijkheid school
Wel is het mogelijk om via het civiele recht de school aansprakelijk te stellen. Immers op de school rust een bijzondere zorgplicht, nl. de plicht leerlingen een veilige omgeving te bieden. Deze bijzondere zorgplicht houdt in dat een school preventief zal moeten optreden en maatregelen moet treffen in het concrete geval. Als school moet je bij pesten dus altijd iets doen.

Voor aansprakelijkheid van de school moeten echter verschillende [juridische] hobbels genomen worden, immers;

• een school kan niet garanderen dat er niet gepest wordt. Het gaat om een inspanningsverplichting van de school en niet om een resultaatsverplichting.
• de school weet vaak niet dat er sprake is van pesten nu dit door het slachtoffer vaak wordt verzwegen.
• er moet een reële verhouding bestaan tussen de kosten en moeite van het nemen van maatregelen ten opzichte van de mogelijke verwezenlijking van het pesten.

De rechter heeft in een concrete zaak uitgemaakt dat de reeds door de school getroffen maatregelen voldoende waren. Mede gelet op financiële en organisatorische beperkingen van de school konden verdergaande maatregelen [permanent toezicht] niet van school gevergd worden. De rechter overwoog tevens dat een permanent toezicht op de pester te diep zou ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer van de pester. Waarschijnlijk rijzen hierbij de haren van ouders van gepeste kinderen ten berge. De pester werd in deze uitspraak beschermd.

Alhoewel de rechterlijke macht dit soort zaken wel serieus neemt is er tot op heden geen uitspraak bekend waaruit blijkt dat de school met succes werd aangesproken.
Het pesten blijft tot op zekere hoogte ongrijpbaar. Met name inzake het digitale pesten dat gebeurt vanuit de ‘veilige’ thuisomgeving van het kind. De school heeft hier dan ook geen vat op. Uiteraard blijft er ook altijd nog een taak bij de ouders voor het tegengaan van [digitaal] pesten.

De overheid heeft aandacht voor het pesten maar geeft tegelijkertijd aan dat de primaire verantwoordelijkheid bij het tegengaan van pesten bij de scholen en ouders ligt.
Diverse scholen voeren daarom al structureel een antipestbeleid, de zgn. prima methode. Het pesten lijkt hierdoor af te nemen.

Er zal echter nog meer preventief opgetreden worden, waarbij de overheid ook een belangrijke taak heeft. Zij zal de school, naast begeleiding en controle, ook financieel in staat moeten stellen om preventief op te kunnen treden tegen pesten. De school moet in de gelegenheid gesteld worden om op dit gebied beleid te maken, dit uit te voeren, concreet toezicht te houden en waar nodig in te grijpen.

Dit artikel is geplaatst in "De Uitstraling" d.d. 21 april 2012