Uitspraak van de week; RTL wint maar schiet er niets mee op
Elke woensdag selecteert Robert Wannink een uitspraak van de Raad van State die hij in kort bestek bespreekt.
Woensdag 17 juni 2015 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State [‘Afdeling’] uitspraak gedaan in een zaak die RTL Nederland BV [‘RTL’] heeft aangespannen tegen het college van burgemeester en wethouders van Den Haag [‘college’]. Zie Uitspraak.
Waar gaat het om?
Het college heeft het verzoek van RTL om een deel van de in het Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (hierna: het DD JGZ) opgenomen gegevens te verstrekken, afgewezen. Het verzoek was gebaseerd op de Wet openbaarheid van bestuur [Wob].
Het college baseert de afwijzing op de Wob en de rechtbank heeft het college daarin gevolgd. De Afdeling heeft een andere visie.
Wat zegt de rechter?
De Afdeling gaat eerst in op de Wob. Zo geeft de Afdeling aan dat onder een document op grond van de Wob wordt verstaan: een bij het college berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat. Bovendien moet het gaan om een zogenaamde ‘bestuurlijke aangelegenheid’.
Maar in dit geval was er iets bijzonders aan de hand: de privacy en bescherming van de patiënt is in het geding. In het Burgerlijk Wetboek staat dat aan anderen dan de patiënt geen inlichtingen over de patiënt dan wel inzage in of afschrift van de bescheiden worden verstrekt dan met toestemming van de patiënt. Indien verstrekking plaatsvindt, geschiedt deze slechts voor zover daardoor de persoonlijke levenssfeer van een ander niet wordt geschaad.
Onder omstandigheden en met veel waarborgen kan wel zonder toestemming van de patiënt ten behoeve van statistiek of wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de volksgezondheid aan een ander desgevraagd inlichtingen over de patiënt of inzage in de bescheiden worden verstrekt. Maar daaronder valt niet het verstrekken van medische gegevens voor onderzoek buiten het gebied van de volksgezondheid.
RTL heeft gespecificeerd verzocht om haar, per persoon, geanonimiseerd en niet tot de persoon herleidbaar, een deelverzameling van gegevens toe te zenden.
De rechtbank heeft geoordeeld dat RTL niet aannemelijk heeft gemaakt dat de gegevens waarom zij heeft verzocht beleidsmatig worden gebruikt. Deze gegevens hebben volgens de rechtbank derhalve geen betrekking op een bestuurlijke aangelegenheid, zoals dat volgt uit de Wob.
De Afdeling gooit het over een andere boeg. De Afdeling overweegt dat de Wob als algemene openbaarmakingsregeling wijkt voor bijzondere regelingen, als deze zijn neergelegd in een formele wet en de bijzondere regeling uitputtend van aard is. Dat laatste is het geval als de regeling ertoe strekt te voorkomen dat door toepassing van de Wob afbreuk zou worden gedaan aan de werking van de bijzondere wet.
In dit geval gaat het om een dossier waarop de geheimhouding ziet, zoals dat in het Burgerlijk Wetboek is geregeld. In beginsel kan alleen met toestemming van de patiënt worden voldaan aan het verzoek van RTL. Deze casus is daarop geen uitzondering.
De Afdeling vindt dat de rechtbank en het college ten onrechte de Wob van toepassing achten. In dat opzicht wint RTL juridisch technisch wel maar schiet RTL er niets mee op, omdat de Afdeling op een andere grondslag dus tot hetzelfde resultaat komt: de gegevens hoeven niet openbaar gemaakt te worden. Juridisch technisch gezien is de afwijzing van het verzoek gebaseerd op het Burgerlijk Wetboek en daardoor geen besluit op grond van de Algemene wet bestuursrecht waartegen bezwaar kan worden gemaakt.
Conclusie
Het is opmerkelijk dat pas in hoger beroep bij de Afdeling deze grondslag wordt toegepast. Maar het gemeentebestuur deed wat ongetwijfeld velen van ons gevoelsmatig zouden vinden: het belang van de privacy van de kwetsbare patiënt is belangrijker dan het belang van de vrije nieuwsgaring en daar een oplossing voor vinden.
Gelukkig heeft de Afdeling maar weer eens duidelijk gemaakt dat de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek die de patiënt beschermen, voorrang hebben op de regeling in de Wob en een bezwaar- en beroepsprocedure dus achterwege kan blijven. Gemeenten en andere overheden: doe hier uw voordeel mee!
