De verklaring van levenstestament; wat is dat nu eigenlijk?
Een verklaring van levenstestament is kort gezegd een notariële verklaring waaruit blijkt wie de vertegenwoordiger is van iemand en wat de bevoegdheden van die vertegenwoordiger zijn. Degene die een levenstestament opstelt wordt een levenstestateur genoemd. Er is op dit moment (nog) geen wettelijke basis voor de verklaring van levenstestament.
Inhoud levenstestament
Met een levenstestament wil iemand bereiken dat een ander hem (bij leven) vertegenwoordigt. Meestal is de bevoegdheid van de vertegenwoordiger gebaseerd op een algemene volmacht en/of opdracht en lastgeving. In het levenstestament dient in ieder geval nagedacht te worden over de volgende vragen:
- Wanneer treedt de vertegenwoordiging in? Meteen na het ondertekenen van het levenstestament of later? Denk bij deze laatste optie aan het moment waarop wilsonbekwaamheid intreedt, hetgeen eventueel bevestigd wordt door een verklaring van een arts.
- Hoever strekken de bevoegdheden van de vertegenwoordiger? Zijn er beperkingen en hebben deze beperkingen werking ten opzichte van derden?
- Zijn er meerdere vertegenwoordiger aangewezen? Zijn deze vertegenwoordigers dan zelfstandig of alleen gezamenlijk bevoegd?
- Wanneer eindigt de bevoegdheid van de vertegenwoordiger?
Aanvang vertegenwoordiging
Zoals uit de bovenstaande vragen blijkt is uit het levenstestament zelf af te leiden wanneer de bevoegdheid tot vertegenwoordiging ingaat. In de wet (artikel 4:143 lid 1 BW) is bepaald dat iemand executeur wordt, door aanvaarding van zijn benoeming na het overlijden. Naar mijn mening moet dit ook gelden voor een vertegenwoordiger die wordt benoemd in een levenstestament. De taak van vertegenwoordiging brengt de nodige verantwoordelijkheden met zich mee en kan leiden tot een verplichting om een schadevergoeding te betalen, aan de levenstestateur of de erfgenamen daarvan. Los van het bepaalde in het levenstestament zelf, zou de vertegenwoordiging dan in ieder geval pas aanvangen op het moment dat de vertegenwoordiger zijn benoeming heeft aanvaard.
Eindigen volmacht en/of opdracht/lastgeving uit het levenstestament
In de wet is geregeld wanneer een volmacht eindigt (artikel 3:72 BW). In het levenstestament kan hiervan worden afgeweken. De beëindigingsgronden van artikel 3:72 BW kunnen als volgt worden ingedeeld:
- Beëindiging door een rechtshandeling. Bijvoorbeeld iemand die de in zijn levenstestament opgenomen algemene volmacht herroept of de vertegenwoordiger die de volmacht heeft opgezegd.
- Het einde van rechtswege, doordat een bepaalde gebeurtenis zich voordoet. Bijvoorbeeld wanneer de vertegenwoordiger of levenstestateur overlijdt of in staat van faillissement wordt verklaard.
Echter wordt in artikel 3:76 BW bescherming geboden aan de wederpartij van de vertegenwoordiger, wanneer deze wederpartij niet op de hoogte was van het feit dat de volmacht is geëindigd. Als hoofdregel geldt dat de onbekendheid van de wederpartij met het einde van de volmacht voor risico komt van de levenstestateur. De levenstestateur kan zich hiertegen beschermen, door het einde van de in het levenstestament opgenomen volmacht bekend te maken in de Staatscourant. Hiermee is het einde van de volmacht voor iedereen kenbaar.
Rol notariële verklaring
Het onderzoek naar het bestaan van een levenstestament moet door de notaris gedaan worden. Anders dan bij het Centraal Testamentenregister is er voor het ‘publiek’ geen directe toegang tot de informatie in het Centraal Levenstestamentenregister. Via een notaris kan de informatie worden ingewonnen over de vraag of het levenstestament nog geldig is of dat het inmiddels is herroepen. Deze verklaring van levenstestament is dus een notariële verklaring, maar zonder expliciete wettelijke basis.
In het levenstestament worden de belangen van de levenstestateur, de vertegenwoordiger en de wederpartij beschermd met het afgeven van een verklaring van levenstestament. In de meeste gevallen houdt een levenstestament alle beschikkingshandelingen met betrekking tot het vermogen van de levenstestateur in. Deze verstrekkende gevolgen van de vertegenwoordiging rechtvaardigen een gedegen onderzoek en de bijbehorende verklaring van de notaris.
