Weens koopverdrag van toepassing op geschil over levering goederen aan Nigeria

Omdat in een internationale zaak de algemene voorwaarden niet tijdig beschikbaar waren gesteld, zijn ze niet van toepassing. Daarom was het Weens Koopverdrag van toepassing. Dit maakte niet zoveel uit voor de beoordeling of sprake was van wanprestatie en of de koopovereenkomst ontbonden kon worden. Wel maakte het uit voor de wettelijke rente; die kon niet worden toegewezen. De Nederlandse leverancier moet de koopsom terugbetalen maar de Nigeriaanse afnemer moet een bankgarantie stellen. Vervolgens moet in een bodemprocedure worden beslist of de Nederlandse leverancier inderdaad toerekenbaar is tekortgeschoten.

Een Nederlandse leverancier van trucks heeft een oplegger verkocht aan een afnemer in Nigeria. Nadat overeenstemming was bereikt over de verkoopprijs en de te leveren opleggen, is overeengekomen dat een bedrag van € 15.000,= zou worden aanbetaald. Vervolgens is een week later de restant koopsom van € 185.000,= met een bankoverschrijving betaald. Dezelfde dag verstuurt de Nederlandse leverancier een factuur naar de afnemer met de tekst:

(…) Deze factuur geldt tevens als koopcontract. Op alle transacties zijn van toepassing de Algemene Verkoop- en Betalingsvoorwaarden, zoals gedeponeerd bij de Arrondissementsrechtbank te Arnhem op 30 augustus 2001 onder nummer 01/63. Een uittreksel is afgedrukt op de achterzijde. (…)

Vervolgens is de oplegger verzonden naar Nigeria. Bij aankomst wordt de oplegger in gebruik genomen en beladen. Daarbij zijn 5 assen van de oplegger gebroken. De afnemer stelt dat de oplegger niet voldeed aan wat de afnemer daarvan mocht verwachten en dat er dus sprake was van wanprestatie. Na enige discussie ontbindt de advocaat van de afnemer de koopovereenkomst en vordert hij de terugbetaling van de betaalde bedragen. De leverancier weigert. Vervolgens wordt in kort geding terugbetaling gevorderd van de betaalde bedragen, vermeerderd met wettelijke [handels-]rente, buitengerechtelijke kosten en nakosten.

De eerste vraag is welk recht van toepassing is op de overeenkomst en welke rechter bevoegd is.
Omdat de gedaagde partij in Nederland is gevestigd is de Nederlandse rechter bevoegd.
De rechtbank oordeelt dat op grond van artikel 4 lid 1 onder a Rome I Verordening Nederlands recht van toepassing is op de rechtsverhouding van partijen ondanks dat de ene contractspartij in het buitenland [en buiten de EU] was gevestigd.

De volgende vraag is of het Weens Koopverdrag [CISG] van toepassing is. Dit verdrag is van toepassing indien een Nederlandse partij bij de overeenkomst is betrokken en de werking van het verdrag niet uitdrukkelijk is uitgesloten.
De Nederlandse leverancier stelde dat het verdrag niet van toepassing was omdat in haar algemene voorwaarden de werking van het Weens koopverdrag was uitgesloten.

De rechter oordeelde echter dat de algemene voorwaarden niet van toepassing waren. Immers, de bedragen waren betaald voordat de factuur met de verwijzing naar de algemene voorwaarden was verzonden. De Nigeriaanse afnemer had niet de gelegenheid gehad ze voor de totstandkoming van de overeenkomst te kunnen lezen. Daarnaast was ook niet, althans onvoldoende, gebleken dat de algemene voorwaarden van de Nederlandse leverancier op eerdere overeenkomsten tussen partijen van toepassing zijn verklaard, zodat daaruit een gebruikelijke handelswijze of een ontstane gewoonte tussen partijen kan worden afgeleid.

Vervolgens moet de rechter beoordelen of er sprake van een toerekenbare tekortkoming [wanprestatie] van de Nederlandse leverancier. De rechter past artikel 25 en 49 van het Weens Koopverdrag toe.
Van een toerekenbare tekortkoming is sprake wanneer de tekortkoming leidt tot zodanige schade voor de andere partij dat haar in aanmerkelijke mate wordt onthouden wat zij uit hoofde van de overeenkomst mag verwachten, tenzij de partij die tekort schiet, dit gevolg niet heeft voorzien en een redelijk persoon van dezelfde hoedanigheid in dezelfde omstandigheden het evenmin zou hebben voorzien. De voorzieningenrechter acht voldoende aannemelijk dat in beginsel een grond aanwezig is voor ontbinding van de overeenkomst op grond van artikel 49 lid 1 aanhef en onder a van het Weens Koopverdrag.

Op grond van artikel 81 lid 1 van het Weens Koopverdag worden partijen door de ontbinding bevrijd van hun verplichtingen uit de overeenkomst. Op grond van lid 2 van dit artikel kan een partij die de overeenkomst geheel of ten dele heeft uitgevoerd, van de andere partij teruggave eisen van hetgeen zij uit hoofde van de overeenkomst heeft gepresteerd. De Nigeriaanse afnemer vordert teruggave van de betaalde bedragen.
De rechter moet de belangen van partijen afwegen. Enerzijds geldt dat de Nigeriaanse afnemer een voldoende spoedeisend belang bij toewijzing van haar vordering heeft, nu zij heeft verklaard dat zij het geld financieel nodig heeft en de Nederlandse leverancier bij een veroordelend vonnis met een turboliquidatie heeft gedreigd, en anderzijds geldt dat de Nederlandse leverancier in de toekomst niet met een onevenredig groot restitutierisico behoort te worden geconfronteerd, nu de Nigeriaanse afnemer in Nigeria is gevestigd en het voor de Nederlandse leverancier – bij een veroordelend vonnis in kort geding - zeer ingewikkeld kan zijn om haar geld in de toekomst ooit weer terug te krijgen mocht een bodemrechter toch anders over de zaak oordelen.
De voorzieningenrechter oordeelt dat dit laatste belang zo zwaar dient te wegen dat het een voorbehoudsloze veroordeling in de weg staat. De voorzieningenrechter wijst de vordering van de Nigeriaanse afnemer daarom toe onder de voorwaarde dat door of namens de Nigeriaanse afnemer eerst een bankgarantie overeenkomstig het Rotterdams Model wordt gesteld voor dat door de Nederlandse leverancier terugbetaald moet worden.

Handelsrente
Aangezien de vordering van de Nigeriaanse afnemer tot betaling van een geldsom voortvloeit uit een ongedaanmakingsverbintenis kan geen wettelijke handelsrente over de hoofdsom worden toegewezen. De voorzieningenrechter wijst op grond van artikel 84 lid 1 van het Weens Koopverdrag de wettelijke rente toe vanaf het moment dat de betalingen door de Nigeriaanse afnemer zijn verricht tot aan de dag van volledige betaling.

Rechtbank Arnhem , 10-10-2012, 233787, LJN: BY2169

Jos van der Wijst