Inspiratie in de fashion industrie: wat zijn de grenzen?
Waar ligt de grens tussen inspiratie en na-apen? In de modewereld komt het vaak voor dat designs worden overgenomen en de grenzen worden overschreden. De vraag is dan ook hoe ver je kan gaan in het ontwerpproces. Dit is en blijft een grijs gebied. Deze blog laat zien wat de grenzen zijn en geeft handvatten voor de praktijk.
Hema vs. Lacoste
Een spraakmakende zaak speelde zich af tussen de Hema en het luxe modemerk Lacoste. In 2018 ontwierp Hema kinderondergoed, met daarop een of meerdere krokodillen afgebeeld. Lacoste, die bekend staat om haar krokodillenlogo, stond hier uiteraard niet om te springen. De rechtbank oordeelde dat de dieren op de kleding van Hema slechts dienden als versiering en daardoor dus geen inbreuk maakte op het merkenrecht van Lacoste. Het Hof stelde echter dat er sprake is van verwarringsgevaar en dat er dus wél sprake is van merkenrecht inbreuk. De krokodillen stemmen in hoge mate overeen in visueel en begripsmatig opzicht. In beide gevallen gaat het om een gestileerde krokodil, die vanuit hetzelfde zijaanzicht is afgebeeld. Hema wijst nog op een aantal verschillen, maar het Hof acht deze te klein. Het totaalbeeld kom te veel overeen.
Dus: geen krokodillen meer op kleding?
Betekent dit dat ontwerpers nooit meer een krokodil op hun ontwerpen mogen plaatsen?
Het simpele antwoord is: nee. Gelukkig niet. Ontwerpers staan nog steeds vrij om afbeeldingen van een krokodil te verwerken in hun ontwerpen. Zij moeten hierbij alleen voldoende afstand bewaren tot Lacoste. Maar hoe doe je dat? Met andere woorden: in hoeverre kan je inspiratie putten uit ontwerpen van andere merken?
Inspiratie
Dit is een grijs gebied. Inspiratie opdoen van andere mode merken komt in de praktijk zeker voor, maar het blijft lastig te beoordelen wat wel en niet mag. De grenzen worden aangegeven door het auteursrecht. Dit laat ook onderstaande uitspraak zien. Om te beoordelen of er téveel inspiratie is genomen uit een andermans ontwerp, wordt er gekeken naar de totaalindrukken van beide ontwerpen.
Het volgende was aan de hand in een geschil tussen Purdey en Pauw. In 2013 hebben partijen een vaststellingsovereenkomst getekend, waarin is vastgelegd dat de producten en ontwerpen uit de collectie van Pauw niet meer als inspiratiebron zullen dienen voor de ontwerpen van Purdey. Purdey diende ervoor te zorgen dat geen enkel product of ontwerp van Pauw als voorbeeld zou dienen voor haar eigen ontwerpen. Echter, vier jaar later is het weer raak. Pauw was van mening dat het jasje van Purdey wel erg veel op die van hun leek. De rechtbank oordeelde echter dat er geen overeenstemmende totaalindruk was tussen de twee jasjes en dat er dus ook geen sprake kon zijn van auteursrechtinbreuk. Dat blijft dus de toets. In deze was er echter ook een vaststellingsovereenkomst gesloten, waardoor Purdey wellicht wanprestatie had gepleegd door tóch inspiratie te putten uit de ontwerpen van Pauw. Het einde van het verhaal is helaas nog niet duidelijk: de eindbeslissing in deze zaak laat nog even op zich wachten.
Ontwerpers hebben dus de vrijheid om te bewegen, maar wel tussen de grenzen van het auteursrecht.
Stijl of trend?
Ontwerpers kunnen zich natuurlijk ook laten inspireren door een bepaalde stijl of trend. Een stijl of trend is in beginsel niet auteursrechtelijk beschermd. Dit betekent echter niet automatisch dat iedereen zomaar elke trend mag overnemen. Soms is er wel bescherming. Voor meer informatie over stijl en trends in fashion verwijs ik graag naar deze blog.
Namen van merken of beroemdheden?
Ook maken ontwerpers soms gebruik van andere merknamen of namen van beroemdheden, om zo hun ontwerp vorm te geven. Dit mag niet altijd. Zeker niet wanneer er verwarring kan ontstaan bij het publiek. Mijn collega Anique van de Kerkhof gaat hier verder op in een van haar blogs.
In de praktijk
Tijdens het ontwerpproces en het putten van inspiratie uit andere ontwerpen of stijlen, kan het lastig zijn de grenzen van het auteursrecht te bewaken. Je hebt zeker de vrijheid om ideeën op te doen, maar er moet voldoende afstand worden bewaard tot de creaties van anderen. De zogenaamde vuistregel van 7 verschillen gaat niet op: het gaat echt om de totaalindruk.
Tips voor de praktijk:
- Verdiep je in de markt. Zo weet je goed welke grenzen je moet bewaken gedurende het ontwerpproces.
- Houdt de eigen administratie goed bij: leg vast wanneer je bepaalde ontwerpen hebt gemaakt. Op deze manier kan je later, wellicht tijdens een gerechtelijke procedure, aantonen wanneer jij het betreffende design hebt ontworpen.
- Leg intellectuele eigendomsrechten Denk hierbij aan een merknaam en logo, maar ook aan modellen.
Vragen?
Heeft u vragen over fashion & design? Heeft u het vermoeden dat iemand uw auteursrecht schendt en wilt u hier tegen optreden? Wij kunnen u helpen. Neem vrijblijvend contact met ons op.
