Moet een bank de schade van WhatsApp-fraude vergoeden?
De consument houdt een betaalrekening aan bij ING Bank N.V. (“ING”). Op 31 juli 2020 is de consument via WhatsApp benaderd door iemand die zich voordeed als haar dochter. De ‘dochter’ verzocht haar moeder om een bedrag van € 1.200,- over te maken via betaalverzoeken. De consument heeft dit gedaan. Hierdoor heeft zij een bedrag van € 1.200,- overgemaakt naar een oplichter. Is ING gehouden om dit bedrag aan de consument te vergoeden? De Geschillencommissie Financiële Dienstverlening van Kifid (hierna “Kifid”) heeft hier op 10 februari jl. uitspraak over gedaan. Deze uitspraak is hier te vinden.
De klacht
De klacht van de consument is als volgt samen te vatten. De consument stelt dat de dienstverlening van ING niet naar tevredenheid is. ING heeft namelijk niet gereageerd op een (aangetekende) brief waarin de consument vraagt naar het beleid van ING bij dergelijke fraudezaken en – in het verlengde daarvan – in welke gevallen ING een coulanceregeling toepast. Bovendien heeft de dochter van de consument via het internet ontdekt dat de tegenrekening die de oplichter heeft gebruikt, al jaren voor dergelijke oplichtingspraktijken wordt gebruikt. De dochter vindt het onbegrijpelijk dat ING niet eerder actie heeft ondernomen. De consument vordert mede om die reden dat ING het bedrag van € 1.200,-, al dan niet uit coulance, aan haar terugbetaalt.
Juridisch kader
Uit artikel 7:529 lid 1 en lid 2 van het Burgerlijk Wetboek (“BW”) volgt dat de verliezen, die voortvloeien uit niet-toegestane betalingstransacties, voor rekening van de bank komen, tenzij sprake is fraude, opzettelijk handelen of grove nalatigheid aan de zijde van de consument. Van niet-toegestane betalingstransacties kan alleen pas worden gesproken als deze zijn uitgevoerd zonder instemming van de consument (artikel 7:522 lid 2 BW).
Kifid oordeelt dat de consument zelf aan de betalingsverzoeken heeft voldaan en de betalingen heeft verricht. De oplichter is op geen enkele manier betrokken geweest bij de overboeking zelf. Ook heeft niemand de betaalpas en/of pincode van de consument afhandig gemaakt. Omdat de consument de betaalopdrachten zelf heeft gegeven, heeft zij daarmee ingestemd. Om die reden is er geen verplichting voor ING om de schade van de consument te vergoeden.
Bovendien is ING op grond van artikel 7:533 lid 4 BW verplicht om gevolg te geven aan een ten laste van een rekeninghouder gegeven betaalopdracht. De zorgplicht van ING is daarbij beperkt tot het optimaliseren van het betalingsverkeer ten aanzien van de rekening van consument. Dit is vaste uitspraak van Kifid. In deze rol kan ING in beginsel geen verwijt worden gemaakt voor het uitvoeren van de betalingstransacties zonder nadere monitoring. Dit onderzoek mag pas dan van ING worden verwacht wanneer zij wist van ongebruikelijk betalingsverkeer, waarbij bepalend is waarvan de bank zich bewust was. Bewustheid van het gevaar kan slechts in beperkte omstandigheden bij de bank worden verondersteld, gelet op haar positie en deskundigheid. Zie in dit kader de uitspraak van de Hoge Raad van 27 november 2015.
Uit verklaringen en stukken van partijen volgt dat ING pas na 31 juli 2020 bekend was met de tegenrekening die door de oplichter is gebruikt en niet eerder. ING heeft in dit geval haar zorgplicht dus niet geschonden.
Wel biedt ING haar excuses aan voor het feit dat zij op de tweede brief van de consument niet heeft gereageerd. Dit niet reageren van ING op een brief kan echter niet leiden tot de verplichting van ING om de schade van de consument te vergoeden.
Conclusie
Gelet op het voorgaande worden de vorderingen van de consument afgewezen. ING heeft haar zorgplicht niet geschonden en is niet gehouden om de schade van de consument te vergoeden.
Les
Hoewel iedereen inmiddels eigenlijk wel weet dat je niet zomaar moet reageren op een verzoek van een bekende tot het overmaken van een geldbedrag, zijn er toch dagelijks mensen die op deze manier opgelicht worden. Mocht je een dergelijk verzoek krijgen, verifieer dan eerst of dit verzoek daadwerkelijk van de bekende afkomstig is. Want zoals ook uit deze uitspraak weer volgt, wordt de schade in de meeste gevallen niet vergoed. En dat is toch zonde van je geld.
