Smartengeld voor nabestaanden, nieuwe kansen

Stel je kind komt te overlijden door een fout van een ander, bijvoorbeeld door een verkeersongeval. Het verlies van een kind veroorzaakt onnoemlijk veel leed bij de ouders. Zeker dan is toewijzing van smartengeld aan de ouders op zijn plaats. In Nederland was dit tot op heden nog steeds niet mogelijk. Komt er nu eindelijk verandering?

Eerder wetsvoorstel in 2010
In 2010 was er een wetsvoorstel door de tweede kamer aangenomen die smartengeld voor nabestaanden regelt; wetsvoorstel affectieschade. Maar liefst 7 jaar duurde de totstandkoming hiervan. Bepaalde nabestaanden zouden een vast bedrag krijgen. Er was veel kritiek op dit voorstel en het voorstel sneuvelde in de eerste kamer. De redenen waren o.a. dat het verdriet om overlijden van een naaste niet in geld valt uit te drukken. De claimcultuur zou toenemen en verdriet wordt gecommercialiseerd.

Europees niveau
De bovengenoemde argumenten om geen smartengeld aan nabestaanden toe te kennen zijn achterhaald. Thans blijkt er ook een breed draagvlak te zijn voor de vergoeding van smartengeld aan nabestaanden. In bijna alle Europese landen [op Nederland en Duitsland na] is smartengeld voor nabestaanden [zogenaamde affectieschade] mogelijk. Op Europees niveau is er dus duidelijk een voorkeur voor toekenning van smartengeld aan nabestaanden. De nabestaanden blijken op grond van uitspraken van het Europees Hof ruimere aanspraken te hebben dan waarvan men in Nederland uitgaat.

Wetsvoorstel: ‘schadevergoeding voor zorg- en affectieschade’
Uit onderzoek blijkt dat naasten en nabestaanden in vrijwel gelijke mate behoefte hebben aan een vergoeding. Het geeft erkenning van het leed dat naasten is aangedaan en zal bijdragen aan de verwerking van de emotionele gevolgen van de gebeurtenis. Dit, en de ontwikkelingen op Europees niveau, is de reden dat er opnieuw een wetsvoorstel ligt. Dit moet nog wel goedgekeurd worden door de eerste kamer. Het wetsvoorstel voorziet dan ook, naast vergoeding voor zorgkosten, in een regeling voor vergoeding voor affectieschade. Vergoeding van affectieschade is een vorm van smartengeld voor nabestaanden.

Voorwaarden
Het wetsvoorstel noemt een aantal voorwaarden:

1. Het moet gaan om ernstig letsel en overlijden

2. Alleen bepaalde nabestaanden hebben recht op een vergoeding, namelijk:

• echtgenoten, geregistreerde partners en levensgezellen
• minder- en meerderjarige kinderen
• pleegkinderen
• ouders
• overige personen met nauwe persoonlijke relatie

3. In principe gaat het om vaste schadevergoedingsbedragen. De bedragen variëren tussen de € 12.500,= en € 20.000,=. Er is wel onderscheid in hoogte van het bedrag op basis van:

• ernstig of blijvend letsel
• overlijden
• geweldsmisdrijven [hogere vergoeding bij ernstig of blijvend letsel en overlijden]

Tevens is er een mogelijkheid om op basis van redelijkheid en billijkheid af te wijken van de voorwaarden.

Onduidelijkheden
Er zijn toch nog wel wat vragen over het voorstel. Wanneer spreek je bijvoorbeeld van ernstig letsel. Is er bij kindermisbruik sprake van ernstig en blijvend letsel? Valt psychisch letsel eronder? Wanneer spreek je van een nauwe relatie? Wat als het slachtoffer gedeeltelijk eigen schuld heeft aan bijvoorbeeld het verkeersongeval? Moet dan ook het schadevergoedingsbedrag worden verminderd?

Los van deze vragen is het nu wel noodzaak dat de wet er komt. Mogelijk komt er geen derde kans meer.

Uiteraard lost de schadevergoeding het leed van de ouders van het overleden kind niet op maar het geeft wel erkenning voor het leed dat hen is aangedaan. Het is nu wachten op de Eerste kamer.

Rutger Boogers

Dit artikel is gepubliceerd in "De Uitstraling" november 2014