Het is ontzettend populair: zelf digitale kunst maken met behulp van AI (artificial intelligence oftewel kunstmatige intelligentie). Het biedt nieuwe mogelijkheden voor iedereen om kunst te maken. Toch is het een van de ontwikkelingen die veel mensen met lede ogen aanzien, waaronder creatieve makers zoals fotografen, designers, illustratoren en andere beeldende kunstenaars. Hoe zit het met hun rechten?
Hoe worden de werken van kunstenaars in AI gebruikt?
Aan de hand van informatie genereert AI een afbeelding. Veel AI art
software kun je op basis van een omschrijving een afbeelding laten genereren. Dat gebeurt niet uit het niets; het AI-systeem is gevoed (of eigenlijk getraind) met data, in dit geval duizenden zo niet miljoenen digitale kunstwerken. Aan de hand van die afbeeldingen leert de AI om zo digitale kunstwerken te genereren op basis van een omschrijving (prompt). De afbeeldingen waarmee de AI wordt getraind zijn (bijna altijd) gemaakt door kunstenaars, fotografen en designers; mensen van vlees en bloed. Bekende AI-programma’s zoals Stable Diffusion, MidJourney, DALL-E en Lensa gebruiken op deze manier kunstwerken. In vele door Lensa gegenereerde portretten blijken zelfs nog sporen van signaturen van kunstenaars zichtbaar te zijn. Lang niet alle kunstenaars geven echter hun toestemming hiervoor.
Uitleg auteursrecht
Op de werken van kunstenaars over de hele wereld rust
auteursrecht. Dat auteursrecht (“copyright” in het Engels) is in verschillende verdragen, richtlijnen en wetten vastgelegd. In Nederland hebben we bijvoorbeeld de Auteurswet. Het auteursrecht geeft de rechthebbende de mogelijkheid om als enige te bepalen wat er met zijn/haar werk gebeurt (binnen de grenzen van de wet). Auteursrecht rust op een concreet werk als er creatieve keuzes zijn gemaakt om dat werk te maken; in Nederland spreken we ook wel van de voorwaarde van het Eigen Oorspronkelijke Karakter en Persoonlijke Stempel (EOK&PS) van de maker. De maker is dan ook doorgaans rechthebbende van zijn werk, uitzonderingen daargelaten.
AI art auteursrecht
Is een in een AI programma gegenereerd kunstwerk een auteursrechtelijk beschermd werk? Daarvoor moet een werk creatief zijn, en is het dat wel als het door AI gegenereerd is? In een bekende
uitspraak van een aantal jaar geleden werd al bepaald dat er geen auteursrecht kan rusten op een foto die door een aap genomen is. Alleen mensen kunnen auteursrechtelijk beschermde werken maken, want alleen mensen kunnen creatieve keuzes maken. Zoals een eerdere blog over
AI en auteursrecht al beschrijft, betekent dat dus dat een AI geen auteursrechtelijk beschermd werk kan maken, omdat het geen creatieve keuzes maakt. Áls er creatieve keuzes worden gemaakt, dan gebeurt dat door de personen die de AI ontwikkelen - èn de personen die het vervolgens gebruiken. Zij zouden dan mogelijk de rechthebbende van deze met AI gegenereerde kunst zijn, en kunnen dan mogelijk een gemeenschappelijk auteursrecht hebben. Maar over deze discussie is het laatste nog niet gezegd.
Rechtszaak kunst en AI
Sommigen gaan actief de discussie aan: een groep kunstenaars uit de Verenigde Staten kondigde op 13 januari aan dat ze Stability AI (makers van Stable Diffusion), MidJourney en DeviantArt dagvaarden. Zelfs grote partijen als Getty Images hebben zich hierbij aangesloten. Wordt ongetwijfeld vervolgd….
We zitten als specialisten
intellectueel eigendom en
IT bovenop deze ontwikkelingen. In een volgend blog ga ik het hebben over AI art en auteursrechtinbreuk. Heb je vragen?
Onze specialisten staan voor je klaar!
