Het saneren van schulden (een stappenplan)
De coronapandemie brengt veel ondernemingen in financiële problemen. Met behulp van eigen vermogen, een financiering van derden en/of steunmaatregelen weten veel bedrijven een faillissement tot op heden te voorkomen. Welke mogelijkheden zijn er om schulden te saneren en de onderneming te redden? In dit artikel geef ik aan de hand van drie stappen en enkele vragen een korte opsomming van de mogelijkheden.
Eerste stap: Het vaststellen van de schuldenproblematiek
Een advies begint met het krijgen van inzicht in de onderliggende problemen. De onderstaande vragen brengen deze problemen aan het licht.
Vraag 1: Hoe groot is de schuldenlast?
Bij het vaststellen van de schulden moet er eerst inzicht in de schuldenomvang zijn. Niet alleen de totale omvang is belangrijk, maar ook de vaststelling om hoeveel schuldeisers het gaat, of er geschillen zijn en welk bedrag deze schuldeisers te vorderen hebben.
Vraag 2: Wat is de positie van de schuldeisers?
Zodra de omvang van de schuldenlast is vastgesteld, zoomen we in op de verschillende schuldeisers. Hierbij stellen we de rechten van elk van de schuldeisers vast. Zo maken we onderscheid tussen preferente schuldeisers (bijv. de fiscus) en concurrente schuldeisers (handelscrediteuren). Ook maken we inzichtelijk welke schuldeisers bijvoorbeeld een recht van reclame of eigendomsvoorbehoud toekomt. Ten derde kijken we naar lopende verplichtingen en de mogelijkheden om van deze verplichtingen af te komen. Ten slotte kijken we ook naar eventuele schuldeisers met pandrechten of hypotheekrechten en eventueel gelegde beslagen.
Vraag 3: Zijn er urgente omstandigheden?
De laatste vraag van de eerste stap is om na te gaan welke positie de schuldeisers innemen. Zijn er schuldeisers die een incassoprocedure starten of dreigen met beslaglegging of zelfs dreigen het faillissement aan te vragen? Welke positie neemt de financier (bank) in?
Tweede stap: Het vooruitzicht
Natuurlijk wil elke bestuurder de schuldenproblematiek het hoofd kunnen bieden. Bij het zoeken naar oplossingen adviseren wij altijd om over de toekomst van het bedrijf en de rol van de bestuurder daarin na te denken. Onderstaande vragen geven hierbij steun:
Vraag 4: Bestaat de wens om de onderneming in zijn geheel voort te zetten of om enkele onderdelen voort te zetten of er juist helemaal mee te stoppen?
Er bestaan verschillende opties om schulden te saneren, maar bij het afwegen van de opties is het van belang om te weten wat de toekomst van het bedrijf is.
Vraag 5: Welke rol in de toekomst zien de bestuurders (en aandeelhouders) voor zichzelf binnen de onderneming?
Vraag 6: Welke andere stappen dan een schuldsanering moeten er gezet worden om het bedrijf weer levensvatbaar te maken?
Een analyse van de aanleiding van de problemen maakt dat bij een sanering ook keuzes gemaakt kunnen worden ter voorkoming van deze problemen in de toekomst. Bovendien geeft deze vraag een goede indicatie welke saneringsmiddelen aan de oplossing kunnen bijdragen.
Vraag 7: Over welke middelen beschikt de onderneming en hoe belangrijk zijn deze middelen met het oog op de toekomst?
Een sanering wordt het liefst zoveel mogelijk gefinancierd vanuit de onderneming zelf. Om die reden is het goed om inzichtelijk te hebben over welke middelen de onderneming beschikt. Daarnaast is het met het oog op de toekomst belangrijk om te gaan of er activa van enige waarde te gelde kan worden gemaakt om meer middelen vrij te krijgen.
Vraag 8: Is er (vreemd) kapitaal beschikbaar om te kunnen saneren?
Ook het saneren kost geld. Het is belangrijk om inzicht te krijgen in de externe financiële mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan geld van gelieerde partijen, banken of private investeerders.
Derde stap: Het wegen van de opties
De antwoorden op de bovenstaande vragen geven een goed beeld van de positie van de onderneming. De wet geeft enkele opties om schulden te saneren. Deze mogelijkheden schets ik hieronder in het kort. Uiteraard bepalen de antwoorden op bovenstaande vragen voornamelijk de keuze voor een bepaald traject. Wel zal ik hieronder in algemene zin aangeven in welke fase het traject kan worden ingezet.
Fase 1: Een geschil met één belangrijke schuldeiser
Is het probleem beperkt tot één belangrijke schuldeisers dan is het zaak om dit probleem aan te pakken. Het inwinnen van advies is belangrijk, want ook één schuldeiser kan de ondergang betekenen van een onderneming.
Fase 2: Voorzien dat in de nabije toekomst schulden niet meer betaald kunnen worden
Als de bodem van de kas in zicht komt, dan heeft de onderneming verschillende mogelijkheden om schulden te saneren.
A. De meest aangename wijze is om met de verschillende schuldeisers in gesprek te gaan om regelingen te treffen of een buitengerechtelijk schuldeisersakkoord overeen te kunnen komen. Hoewel veel schuldeisers balen van zulke berichten, leert de praktijk dat veel schuldeisers deze benaderingswijze kunnen waarderen. Bovendien weten schuldeisers dat de alternatieven vaak niet beter zijn.
B. Sinds 2021 biedt de wet met de invoering van de WHOA ook kansen om schulden met behulp van een dwangakkoord te saneren. Als optie A niet lukt, dan is een WHOA-traject wellicht een logische vervolgstap. Een WHOA-traject duurt ten minste enkele weken en het is belangrijk dat de onderneming gedurende deze periode nog steeds betalingen kan verrichten.
C. De wet biedt ten slotte de mogelijkheid om surseance van betaling aan te vragen. In deze procedure, die vrijwel altijd een voorportaal van het faillissement betekent, stelt de rechtbank een bewindvoerder aan die zich met de onderneming bemoeit. Ook in surseance van betaling bestaat de mogelijkheid een dwangakkoord aan te bieden aan de schuldeisers. Met de komst van de WHOA zal het belang van de surseance van betaling vermoedelijk verder afnemen.
Fase 3: Het onbetaald laten van schulden
Als de onderneming de schulden niet meer kan betalen en er geen reëel plan meer bestaat, dan is het faillissement (eventueel voorafgegaan door een surseance van betaling) de volgende stap. Een faillissement betekent echter lang niet altijd het einde van de onderneming. Hoewel de impact van een faillissement groot is, vormt het faillissement ook een erg efficiënt reorganiserend instrument. Het faillissement biedt namelijk de mogelijkheid om een doorstart (zonder schuldeisers) te maken. Met name voor de gevallen waarin de personeelskosten een belangrijke oorzaak van het faillissement vormden, biedt het faillissement een oplossing. Na de doorstart kunnen de activiteiten worden hervat zonder dezelfde lasten. Een belangrijk nadeel van een faillissement is dat de controle over de doorstart grotendeels bij de curator ligt. Daarnaast moet de doorstarter de doorstart ook daadwerkelijk kunnen betalen. Een curator zal immers geld vragen voor de koop van de activa en activiteiten.
BG.legal heeft alle kennis in huis om u te begeleiden bij het saneren van uw schulden of te helpen bij een (aanstaand) faillissement. Neem vooral tijdig contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
