Aandachtspunten bij het ontslag van een statutair bestuurder
Veel (grotere) bedrijven en ondernemingen werken met directeuren of bestuurders. Een medewerker in deze positie kan worden aangesteld als statutair bestuurder van de onderneming. De statutair bestuurder is niet alleen werknemer, maar ook juridisch en officieel bestuurder. De bestuurder is daardoor bevoegd de onderneming te vertegenwoordigen.
Een statutair bestuurder is in dienst bij de onderneming, maar heeft een andere arbeidsrechtelijke positie dan ‘normale’ werknemers. Dat geldt zowel voor de aanvang als het einde van het dienstverband. Het ontslag van een statutair bestuurder werkt anders dan bij reguliere werknemers.
In dit artikel leg ik het verschil uit tussen het ontslag van een statutair bestuurder en iedere andere medewerker.
Dubbele rechtsverhouding statutair bestuurder
Een statutair bestuurder heeft twee petten op; die van werknemer en die van bestuurder. De bestuurder is gewoon in loondienst en heeft een arbeidsovereenkomst. Daarnaast is hij via de Algemene vergadering van Aandeelhouders (AvA) of de Raad van Toezicht (RvT) aangesteld tot bestuurder. Deze aanstelling is formeel vastgelegd.
Deze zogeheten ‘dubbele rechtsverhouding’ is volgens de wet en jurisprudentie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat betekent dat de arbeidsovereenkomst én aanstelling als bestuurder niet los van elkaar kunnen worden getrokken. Dat leidt ertoe dat een einde van de aanstelling als bestuurder, ook leidt tot een einde van de arbeidsovereenkomst.
In een arbeidsovereenkomst met de bestuurder kán worden opgenomen dat het einde van de benoeming als bestuurder niet leidt tot het einde van het dienstverband. Dat zie je in de praktijk niet vaak. De gedachte daarachter is dat een medewerker die ‘bestuurder af’ is, een inhoudsloze functie overhoudt. De bestuurstaken kunnen namelijk niet meer worden uitgevoerd.
Een meer voorkomende afspraak in de arbeidsovereenkomst is de zogeheten ‘golden parachute’. Dat is een afspraak waarbij de bestuurder een extra ontslagvergoeding (vaak naast de transitievergoeding) krijgt als de aanstelling als bestuurder, en daarmee de arbeidsovereenkomst, eindigt.
De reden voor deze financiële tegemoetkoming is dat een bestuurder minder ontslagbescherming heeft dan andere werknemers. De gouden parachute is een compensatie voor het feit dat de bestuurder sneller kan worden ontslagen. Dat maakt de landing toch een stuk zachter.
Minder ontslagbescherming bestuurder
Bij een reguliere werknemer kan een werkgever het dienstverband niet zomaar beëindigen. De werkgever moet veelal naar de rechter (of het UWV) om het dienstverband te beëindigen. Heeft de werkgever geen goede reden of geen dossier tegen de werknemer, dan blijft het dienstverband vaak in stand. Voor een statutair bestuurder geldt deze ontslagbescherming niet.
Als de benoeming als statutair bestuurder eindigt, betekent dat vaak ook het einde van de arbeidsovereenkomst.
Een uitzondering is de bestuurder die ziek is. Bij ziekte kan de benoeming als bestuurder eindigen, maar loopt het dienstverband door. Het opzegverbod bij ziekte is hier van toepassing.
Bestuurder vereniging of stichting
Voorheen genoten de bestuurders van verenigingen en stichtingen dezelfde ontslagbescherming als reguliere werknemers. De ontslagbescherming was dus vooral vooraf.
Per 1 juli 2021 is de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR) in werking getreden. De WBTR heeft het ontslag van bestuurders van stichtingen en verenigingen vereenvoudigd. Voortaan geldt ook voor deze bestuurder de ruimere ontslagmogelijkheid. De ontslagbescherming is dus achteraf in de vorm van een billijke vergoeding.
Geen herstel arbeidsovereenkomst mogelijk, wel billijke vergoeding
Als het dienstverband met een bestuurder eindigt, krijgt de bestuurder vaak alleen de transitievergoeding en wordt de opzegtermijn in acht genomen. Een (ex-)bestuurder die vindt dat werkgever geen reden voor ontslag had, kan de rechter om een billijke vergoeding vragen. Als de rechter meent dat werkgever geen goede reden voor de beëindiging had, dan zal deze billijke vergoeding worden toegewezen.
Het is voor een (ex-)bestuurder niet mogelijk te vorderen dat hij terug in dienst keert bij het bedrijf. Dit, in tegenstelling tot een normale werknemer.
Mocht de werkgever procesfouten gemaakt hebben in de beëindiging, dan kan dat er wel toe leiden dat het ontslag niet geldig is gegeven. Het dienstverband duurt in dat geval (met terugwerkende kracht) nog wel voort.
Gronden voor ontslag statutair bestuurder
De meest voorkomende redenen voor ontslag van een statutair bestuurder zijn bedrijfseconomische reden, disfunctioneren, een verstoorde arbeidsverhouding en een verschil van inzicht of een verlies van vertrouwen.
Een verlies van vertrouwen leidt bij een statutair bestuurder eerder tot ontslag dan bij andere werknemers. Een bestuurder is namelijk bevoegd de onderneming te vertegenwoordigen. Zodra het vertrouwen ontbreekt, is al snel sprake van een reden voor ontslag. Toch geniet de bestuurder hier wel enige bescherming, zij het achteraf. Als de werkgever de bestuurder nooit op zijn gedrag heeft aangesproken en ‘ineens’ stelt dat sprake is van een vertrouwensbreuk, dan kan dat leiden tot een hoge billijke vergoeding.
Bij ontslag vanwege disfunctioneren geldt hetzelfde. Als de bestuurder niet op zijn functioneren is aangesproken, krijgt hij ook geen kans tot verbetering. Van een bestuurder wordt weliswaar verwacht dat hij goed functioneert, maar het maken van fouten is menselijk. Ook een bestuurder dient dus een reële kans tot verbetering van zijn functioneren te krijgen. Bij gebreke daarvan kan een rechter een (hoge) billijke vergoeding toekennen.
Bijzondere positie bestuurder
De statutair bestuurder heeft een bijzondere positie binnen het arbeidsrecht. De sectie arbeidsrecht en ondernemingsrecht kunnen uw onderneming of u als bestuurder bijstaan in uiteenlopende kwesties.
Bekijk hier de video over ontslagrecht:
Voor vragen kunt u contact opnemen met Marlies Hol.
