Intellectueel eigendom en Tech: waar moet je op letten?
Intellectueel eigendomsrecht (IE) is voor veel ondernemers in de technologie van groot belang. Uitvindingen worden beschermd door octrooien, ontwerpen en een broncode door auteursrecht en de herkenbaarheid van jouw merk door handelsnamen en het merkenrecht. Waar moet je als ondernemer op letten om jouw bedrijf en jouw werk te beschermen?
1. Denk aan intellectuele eigendomsrechten
Binnen het intellectuele eigendomsrecht kennen we verschillende vormen van bescherming. Ieder recht heeft een eigen toepassing. Waar een octrooi een technische uitvinding beschermd, dient het modelrecht juist voor het uiterlijk van een product. Op deze manier zijn er veel mogelijkheden tot bescherming binnen IE.
Voor de technologische sector zijn de volgende IE-rechten van belang:
Octrooien
Octrooien, ook wel patenten genoemd, beschermen een uitvinding die vernieuwend is. Een octrooi moet geregistreerd worden om geldig te zijn en heeft een beperkt geldigheid van maximaal 20 jaar. Een uitvinding moet een technisch karakter hebben, nieuw zijn, inventief, niet vanzelfsprekend en industrieel toepasbaar. Een octrooi moet aangevraagd worden. Nadat een octrooi goedgekeurd is, wordt het gepubliceerd en heeft de aanvrager een alleenrecht op de uitvinding. Andere mogen de uitvinding dus niet gebruiken. Wel is het mogelijk licenties uit te geven aan derden.
Auteursrecht
Het auteursrecht beschermt de uitwerking van een idee in een letterkundig, wetenschappelijk of kunstzinnig werk. Het auteursrecht is het recht van de maker: het geeft de maker van het werk het exclusieve recht zijn of haar werk te exploiteren, te openbaren en te verveelvoudigen. Software valt ook onder het auteursrecht. Ten aanzien van software zijn er in de Auteurswet een aantal bijzondere regelingen opgenomen. Zo mag een gebruiker van de software kijken naar de onderliggende broncode om ervoor te zorgen dat twee programma’s goed samenwerken. Deze informatie mag niet voor andere doeleinden worden gebruikt. Ook mag een gebruiker back-ups maken van software als dat nodig is en bijvoorbeeld versturen over een eigen netwerk.
Het auteursrecht ontstaat vanzelf. Hier is géén registratie voor nodig en hier zijn dus ook geen kosten aan verbonden. Nadeel hiervan is dat men zelf moet aantonen dat hij of zij auteursrechthebbende is van het werk vanaf een bepaald moment. Het kan daarom verstandig zijn de datum waarop het werk is gecreëerd, vast te leggen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een i-depot.
Databankenrecht
Het databankenrecht beschermt tegen het opvragen of hergebruiken van een groot deel van de data in de databank. Deze vorm van intellectueel eigendomsrecht ontstaat wanneer er is voldaan aan drie voorwaarden:
- De data dient systematisch geordend te zijn.
- De gegevens in de databank dienen afzonderlijk van elkaar te raadplegen zijn.
- Men moet, bij de samenstelling van de databank, een substantiële investering hebben gedaan.
Wanneer er aan deze vereisten is voldaan, ontstaat het databankenrecht vanzelf. Hier is dus géén registratie voor nodig. Een belangrijk aandachtspunt bij het databankenrecht is het volgende: door middel van dit recht wordt de databank an sich beschermd, niét de data die hierin verwerkt is.
Merkenrecht
Het merkenrecht ziet op de bescherming van ‘onderscheidingstekens’ voor diensten en waren. Denk hierbij aan een merknaam of een logo van jouw onderneming of product. Het merkenrecht beschermt tegen identieke of soortgelijke merknamen van bijvoorbeeld concurrenten.
Het merkenrecht ontstaat door registratie, waarbij gekozen dient te worden uit bepaalde klassen. Een merk kan bescherming geven in de Benelux, Europa of in landen buiten de EU.
Handelsnaamrecht
Het handelsnaamrecht beschermd de naam van de onderneming. Een goede en herkenbare handelsnaam is van groot belang voor het onderscheidend vermogen van jouw onderneming. Deze vorm van intellectuele eigendom ontstaat doordat de naam feitelijk in het economisch handelsverkeer wordt gebruikt. Er geldt dus geen registratieplicht.
Waar moet de naam dan worden gebruikt? Denk hierbij aan een inschrijving bij de KvK, een social media account, een website, een brochure en advertenties.
Modelrecht
Het modelrecht beschermt het uiterlijk van een product. Denk hierbij aan de vorm, kleuren, textuur, etc. Voorwaarden voor het registeren van een modelrecht is dat de vormgeving van het product ‘nieuw’ moet zijn en een ‘eigen karakter’ moet hebben.
Het modelrecht ontstaat door registratie. Ook hier kan gekozen worden uit verschillende beschermingsgebieden. Voor meer informatie over het beschermen van de vorm van een product verwijs ik jullie naar deze blog van Jos van der Wijst.
Bedrijfsgeheimen
Een bedrijfsgeheim is een aparte categorie van het intellectueel eigendomsrecht. Het bedrijfsgeheim wordt nergens geregistreerd. Dit is ook meteen de kracht van deze vorm van bescherming: de belangrijke knowhow wordt beschermd door geheimhouding daarvan. Om deze reden moet de houder van een bedrijfsgeheim ook maatregelen hebben genomen om de knowhow geheim te houden. Daarnaast dient de knowhow niet algemeen bekend te zijn en handelswaarde te bezitten.
In de praktijk betekent dit concreet dat u moet denken aan geheimhoudingsovereenkomsten met samenwerkingspartijen en werknemers, maar ook aan het (digitaal) beveiligen van de knowhow.
2. Verdeling van rechten
Voor de verdeling van auteursrechten zijn er een aantal standaardregels. De maker van een werk krijgt in principe het auteursrecht. Als er in een groep wordt gewerkt waarbij er één iemand is die de beslissingen neemt over hoe een werk gemaakt wordt en hoe het eruit komt te zien, dan verkrijgt de deze persoon het auteursrecht. Wordt er echter op gelijke voet samengewerkt, zoals bij een hackaton of bij het oprichten van een startup, dan komt het auteursrecht toe aan iedereen die meegewerkt heeft. In de praktijk kunnen er altijd onderling andere afspraken worden gemaakt.
Voor werknemers geldt een andere standaardregel. Alles wat een werknemer in het kader van zijn of haar werk maakt, komt toe aan de werkgever en dus ook de auteursrechten op die werken.
Als men een gezamenlijk auteursrecht heeft, dan is er unanieme toestemming vereist om het auteursrecht te kunnen gebruiken. Het is daarom zeer aan te raden aan de oprichters van startups om hun intellectueel eigendom over te dragen aan de startup, zodat het bestuur van de startup het laatste woord heeft over het gebruik ervan.
3. Naam van jouw onderneming en product
De naam van jouw onderneming en product is van groot belang: het moet blijven hangen bij de consument en duidelijk weergeven wat jij te bieden hebt. Hier ligt ook direct een lastig probleem. Veel ondernemers willen een naam die in één oogopslag laat zien wat hun onderneming en product inhoudt. Vanuit marketingoogpunt een goed plan.
Vanuit het intellectuele eigendomsrecht blijkt dit juist nadelig te zijn. Namen voor ondernemingen en producten mogen - in het kader van het merkenrecht - niet beschrijvend van aard zijn. Het woord “SHOELOVE” mag bijvoorbeeld niet voor het product “schoenen” worden ingeschreven. Maar wel voor software die bedoeld is voor de agrosector. In dit geval zou het namelijk niet beschrijvend zijn voor hetgeen waarvoor het merk zal worden gebruikt.
Toch een beschrijvende naam in gedachten? Wellicht dat het handelsnaamrecht een oplossing biedt. De drempel voor handelsnamen ligt doorgaans lager dan voor merkenrechten. Meer informatie kan je hier vinden.
4. Betalen voor IE: is het dan ook van mij?
In de praktijk komt het vaak voor dat ondernemers een ontwikkeling van een product uitbesteden aan een andere partij. Denk hierbij aan het ontwerp of de ontwikkeling ervan. In veel gevallen wordt gedacht dat het intellectueel eigendom dan bij hen ligt: zij hebben toch immers de opdracht gegeven?
In de praktijk werkt het helaas niet zo. De intellectuele eigendomsrechten die ontstaan bij het ontwerp en ontwikkeling van een bepaald product, gaan altijd naar de “maker” ervan. Het is dus van groot belang om ervoor te zorgen dat het intellectueel eigendom wordt overgedragen door middel van een getekende overeenkomst. Belangrijk punt om op te letten dus.
Veel ondernemers zullen hun intellectueel eigendom niet graag afstaan. Gelukkig biedt de wet hier ook mogelijkheden voor. Zij hebben de mogelijkheid om “kopers” een licentie te geven op hun recht: het recht om het intellectuele eigendom te gebruiken. Hierdoor behoudt een ondernemer controle over zijn intellectueel eigendom en kan de koper er ook gebruik van maken. Tegenwoordig wordt bijna alle software geleverd middels een licentieovereenkomst.
5. ‘Open Source’ is goedkoop, maar niet risicoloos
Open Source software en andere vormen van Open Source Intellectueel Eigendom wordt openbaargemaakt voor iedereen onder bepaalde voorwaarden. Er is echter geen universele set voorwaarden. Onder bepaalde voorwaarden is het mogelijk om de software te verkopen, zelfs zonder iets te veranderen, terwijl je bij andere soorten software verplicht wordt om de bewerkte versie weer openbaar te maken. Kijk dus altijd naar de specifieke licentievoorwaarden die de maker aan zijn auteursrecht heeft verbonden.
Conclusie
Het is dus van groot belang om te letten op de volgende punten:
- Er zijn verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten. Ieder intellectueel eigendomsrecht beschermt andere aspecten van een product, naam of logo.
- Let op de verdeling van de intellectuele eigendomsrechten binnen jouw onderneming
- Denk goed na over de bescherming jouw merk en productnaam. Registreer jouw merk zo vroeg mogelijk!
- Als je betaalt voor intellectueel eigendom, betekent dat niet automatisch dat je ook het eigendom heb verkregen.
- Let bij het gebruik van open source software goed op de licentievoorwaarden, want deze kunnen in de praktijk zeer uiteenlopen.
De sectie BG.tech is een team van advocaten en juristen die zich focussen op de juridische aspecten van technologie bedrijven. Denk hierbij aan IT-recht, Intellectueel Eigendomsrecht, Privacy, Contractenrecht, etc. Meer informatie kunt u vinden op onze website.
Deze blog is geschreven door Robin Verhoef.
