De Bruidsschat en overgangsrecht
Inleiding
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 zijn regels van het Rijk naar gemeenten en waterschappen verhuisd. Wat voorheen rijksregels waren zijn nu lokale regels die door gemeenten in het omgevingsplan en door waterschappen in de waterschapsverordening moeten worden verwerkt.
Overgangsrecht
Om de overgang van het huidige stelsel naar de nieuwe gedecentraliseerde regels goed te laten verlopen is er een bijzondere vorm van overgangsrecht van toepassing. De overheid heeft in de ‘bruidsschat’ een pakket regels samengesteld die automatisch onderdeel uitmaken van het omgevingsplan of de waterschapsverordening [art. 22.1 Ow]. Dit geeft gemeenten en waterschappen de tijd om de onderwerpen te kunnen verwerken, aan te passen of weg te laten.
Wat is de bruidsschat
De bruidsschat is een set overgangsregels voor de decentralisering van het omgevingsbeleid. Per 1 januari 2024 is een groot aantal rijksregels vervallen. De bruidsschat bevat tijdelijke regels zodat deze regels tijdens de overgangsfase van toepassing blijven. Gemeenten en waterschappen hebben daardoor een transitiefase om deze regels op te nemen in het omgevingsplan en in de waterschapsverordening. De regels in de bruidsschat moeten voorkomen dat er met de inwerkingtreding van de Omgevingswet een juridisch gat, oftewel een rechtsvacuüm, ontstaat.
Binnen het kader van de Omgevingswet kunnen gemeenten en waterschappen de bruidsschatsbepalingen aanpassen of laten vervalen [art. 22.2 lid 2 Ow]. In het Besluit kwaliteit leefomgeving zijn de eisen vastgelegd waaraan de inhoud van het omgevingsplan en de waterschapsverordening moeten voldoen. In deze instructieregels zijn de beperkingen opgenomen waaraan gemeenten en waterschappen zich moeten houden.
Rechtsgebieden onder de bruidsschat
Voor, globaal genomen, de volgende onderwerpen worden regels gedecentraliseerd:
- Regels over milieubelastende activiteiten (inclusief horeca, recreatie en
detailhandel) - Regels over lozingen
- Regels over de gevolgen van emissies van geluid, geur en trillingen door bedrijven
- Regels op het gebied van bouwen
- Regels voor indieningsvereisten
Oude bronnen voor de bruidsschat
Het Rijk verstrekt de bruidsschat aan gemeenten en waterschappen via Afdeling 7.1 van het Invoeringsbesluit. De rijksregels die worden gedecentraliseerd en dus zijn opgenomen in de bruidsschat waren voor 1 januari 2024 voornamelijk geregeld in:
- Het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling
- Het Besluit lozing afvalwater huishoudens
- De Waterwet
- De Woningwet
- Het Bouwbesluit
De bruidsschatregels
De regels opgenomen in de bruidsschat zijn niet geheel identiek aan het oude recht. Uit de Omgevingswet volgt dat de bruidsschatbepalingen bestaan uit rijksregels of gelijkwaardige regels [art. 22.2 lid 1 Ow]. De wijzigingen in de regels kunnen onder andere het gevolg zijn van begrippen uit het oude stelsel die in het huidige (nieuwe) stelsel niet meer voorkomen. Ook de vorm van de regels kan veranderen, bijvoorbeeld van dwingende beoordelingsregels voor het bevoegd gezag naar algemene regels die gelden voor burgers en bedrijven.
Geen bruidsschat voor provincies
De decentralisatie van het omgevingsbeleid geldt ook voor de provincies. Maar de provincies krijgen geen bruidsschat omdat de omgevingsverordeningen gelijktijdig met de invoering van de Omgevingswet klaar dienen te zijn.
Conclusie
Op 1 januari 2024 hebben gemeenten en waterschappen van rechtswege een set regels gekregen van het Rijk die zijn opgenomen in het omgevingsplan of in de waterschapsverordening. Het gaat om tijdelijke regels die zullen worden overgenomen in het uiteindelijke volwaardige omgevingsplan of waterschapsverordening tijdens de transitiefase. Deze overgangstermijn loopt voor gemeenten tot 1 januari 2032 en voor waterschappen tot 1 januari 2026. Deze data worden nog formeel bij Koninklijk Besluit vastgesteld.
Dit artikel is mede geschreven door Anne Verberne.
Lees hier de artikelen uit de blogreeks: Deel 1: De Omgevingsvisie Deel 2: Doel en opbouw van de Omgevingswet Deel 3: Algemene rijksregels en decentrale regels Deel 4: Het Omgevingsplan Deel 5: Het programma onder de Omgevingswet Deel 6: De omgevingsplanactiviteit Deel 7: Afwijken van het omgevingsplan Deel 8: Vergunningvrij bouwen onder de Omgevingswet Deel 9: Participatie onder de Omgevingswet Deel 10: Instructies en instructieregels Provincie Deel 11: Het projectbesluit Deel 12: Planschade onder de Omgevingswet Deel 13: Geluid onder de Omgevingswet Deel 14: Handhaving onder de Omgevingswet Deel 15: De Bruidsschat en overgangsrecht
